افزايش تا ۴۰۰ درصدی قيمت نان، سرمايه

سرمايه - قيمت نان در مناطق مختلف تهران و برخی ديگر از شهرهای کشور افزايش يافت.به گزارش خبرنگار ما افزايش قيمت نان در شرايطی رخ داده که وزارت بازرگانی به عنوان متولی اصلی نان در کشور با اعلام اينکه طی چند روز آينده نرخ های جديد نان اعلام خواهد شد از هرگونه اظهارنظر و موضع گيری درخصوص افزايش قيمت نان خودداری می کند.
اين گزارش می افزايد قيمت هر قرص نان سنگک که تا اواخر پاييز سال گذشته از ۷۵ تا ۱۰۰ تومان و در زمستان پارسال به ۱۰۰ تا ۲۰۰ تومان افزايش يافته بود، هم اکنون در نرخ های ۲۰۰ تا ۴۰۰ تومان عموميت يافته و حتی در برخی مناطق شمالی تهران نيز با قيمت هايی از ۷۰۰ تا بيش از ۱۵۰۰ تومان عرضه می شود.
همچنين هر قرص نان لواش که در سال ۸۶ بسته به نوع آرد تحويلی به نانوايی و مکان عرضه آن با قيمت هايی از ۱۲ تا ۲۰ تومان به فروش می رسيد، در زمستان پارسال به ۲۰ تا ۲۵ تومان افزايش قيمت يافت و هم اکنون نيز با نرخ هايی تا ۱۰۰ تومان به فروش می رسد. قيمت نان بربری نيز از ۱۰۰ تومان سال قبل به ۱۵۰ تومان در ابتدای امسال و ۲۰۰ تا ۴۰۰ تومان در حال حاضر افزايش يافته است، ضمن اينکه هم اکنون هر قرص نان تافتون با آرد آزاد با قيمت هايی تا ۳۰۰ تومان عرضه می شود.

نانوايان تهرانی علت افزايش قيمت نان های عرضه شده خود را استفاده از آرد با قيمت آزاد عنوان می کنند.براساس اين گزارش افزايش قيمت نان در شرايطی رخ داده که از سال ۱۳۸۳ تاکنون نرخ مصوب نان ثابت مانده است. آخرين باری که نرخ مصوب نان اعلام شد، اواخر سال ۸۲ بود که با افزايش قيمت هر کيلو آرد دولتی از ۳۰ ريال به ۷۵ ريال، قيمت نان ۱۰ درصد افزايش يافت. طی اين سال ها موضوع افزايش غيررسمی قيمت نان همه ساله و در مقاطع مختلف سال به دفعات مطرح شده است. وزارت بازرگانی نيز که متولی اصلی اين بازار به شمار می آيد هنوز افزايش قيمت نان را تاييد نکرده است و ظاهراً قرار است طی چند روز آينده نرخ های افزايش يافته را ابتدا انکار و در نهايت تاييد کند، همانگونه که در ارديبهشت ماه امسال نيز گران شدن قيمت نان پس از دو هفته انکار توسط وزارت بازرگانی تاييد شد. در آن زمان اين وزارتخانه از تدارک طرح نظارتی ويژه ای برای برخورد با نانوايان متخلف توسط تعزيرات آرد و نان شهر تهران خبر داده بود که البته گزارشی از اين طرح منتشر نشد. هم اکنون براساس اظهارات برخی نانوايان و آنگونه که از شواهد و قرائن برمی آيد، ظاهراً افزايش قيمت نان قبل از اعلام رسمی دولت قطعی شده است،ضمن اينکه قرار است وزير بازرگانی با حضور در کميسيون اقتصادی مجلس در خصوص علت گران بودن قيمت نان به رغم نرخ مصوب دولتی و توزيع آرد يارانه ای،عدم کيفيت نان های عرضه شده و طولانی شدن صف های نانوايی ها پاسخ دهد.

افزايش تخلفات نانوايی ها

«افزايش تعداد تخلفات در نانوايی ها موجب گسترده تر شدن حوزه کار و فعاليت تعزيرات آرد و نان شهر تهران شده است. به گونه ای که نيروی انتظامی و حتی نيروهای بسيج نيز به درخواست تعزيرات آرد و نان با تخلفات صورت گرفته در بازار آرد و نان برخورد کرده و پيگير شکايات مردمی هستند.»
سرپرست تعزيرات آرد و نان شهر تهران در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار ما پيرامون دلايل نابسامانی بازار آرد و نان ضمن بيان مطلب فوق گفت: «از سال ۱۳۸۳ تاکنون نرخ جديد نان اعلام نشده، در شرايطی که نانوايان با افزايش همه سال نرخ تورم، دستمزد نيروی کار و ديگر هزينه های توليد درگير هستند و ناچارند برای پوشش هزينه های توليد نان دست به تخلف بزنند.»
پرويز زرگر با اشاره به اينکه «هم اکنون آمار تخلفات نانوايی ها افزايش يافته است»، تاکيد کرد: «هرچه آمار تخلفات در اين بخش افزايش می يابد حوزه فعاليت تعزيرات آرد و نان شهر تهران نيز گسترده تر می شود.»
وی اظهار داشت: «در حال حاضر علاوه بر گشت زنی و برخوردهای مکرر نيروهای تعزيرات، نيروی انتظامی نيز وارد اين بخش شده و حتی نيروهای بسيج نيز به درخواست تعزيرات و برای جلوگيری از افزايش تخلفات نانوايی ها به کمک ما آمده اند. هم اکنون علاوه بر روش های قبلی تعزير در برخورد با متخلفان شامل جريمه نقدی، ابطال جواز کار و ... روش های جديدی همچون نصب پلاکارد بر سر در نانوايی و اطلاع رسانی از چگونگی تخلف صورت گرفته و تعزير مربوطه انجام شده سهميه آرد دولتی نانوايی نيز کسر می شود.»
سرپرست تعزيرات آرد و نان شهر تهران با تاکيد بر اين نکته که «بيشتر از آنکه به دنبال برخورد با متخلفان باشيم در جست وجوی راه هايی برای جمع کردن بستر تخلف هستيم»، تصريح کرد: «به دليل آنکه عمده ترين تخلف نانوايی های متخلف به فروش آزاد آرد دولتی مربوط می شود با آزادسازی قيمت آرد و حذف يارانه های سنگينی که در اين بخش پرداخت می شود، بازار سياه خريد و فروش آرد از ميان برداشته شده و زمينه اين تخلف به کلی از بين می رود.»
زرگر با تاکيد بر اينکه «مردم بايد بتوانند نان موردنياز خود را به سهولت و با نرخ مصوب تهيه کنند»، اظهار داشت: «مقوله نان از جمله مقولاتی است که برای وزير بازرگانی بسيار اهميت داشته و به طور مداوم و به روز پيگير قضيه است.»
سرپرست تعزيرات آرد و نان شهر تهران همچنين با اظهار اينکه «نانوايی هايی که بر سر در مغازه هايشان تابلوی آزادپز زده اند برای افزايش اندک قيمت از سازمان غله مجوز گرفته اند»، به مردم توصيه کرد: «چنانچه مصرف کنندگان نان در مراجعه به نانوايی برای خريد نان با مسائلی همچون کم فروشی و گران فروشی نان مواجه شدند بدون آنکه با نانوايان درگير جر و بحث شوند، می توانند شکايات خود را از طريق شماره تلفن ۸۸۸۰۵۶۹۸ به اطلاع روابط عمومی تعزيرات آرد و نان شهر تهران برسانند و مطمئن باشند که شکايات آنان پيگيری شده و چنانچه تخلفی صورت گرفته باشد حتماً با متخلف يا متخلفان برخورد خواهد شد.»

مشکلات بی شمار صنف نانوايی

هم اکنون نياز مردم کشور به نان توسط حدود ۶۰ هزار واحد نانوايی پاسخ داده می شود که از اين تعداد، هشت هزار واحد در تهران فعال هستند.
به جرات می توان گفت صنف نانوايی در مقايسه با مشاغل ديگر، بيشترين مشکلات و درگيری ها را داشته و به دليل حساسيت موضوع نان در کشور، مسووليت بسيار سنگينی نيز دارند. در عين حال به گفته برخی نانوايان تهرانی،«بيشترين بی توجهی دولت نيز به صنف نانوايان مربوط می شود چرا که با وجود افزايش همه ساله نرخ تورم و هزينه های توليد، نرخ دستمزد و... چندسالی است که نرخ مصوب نان افزايش نيافته است و نانوايان مجبور هستند با در نظر گرفتن مجازات های احتمالی، برای جبران هزينه های سرسام آور پخت نان، هرازگاهی بر قيمت نان بيفزايند.»
برخی اين نانوايی ها اعلاميه ای را بر شيشه مغازه هايشان نصب کرده و با ذکر اينکه «نان عرضه شده در اين نانوايی با آرد آزاد تهيه و عرضه می شود»، حتی شماره تلفن تعزيرات آرد و نان تهران را نيز برای ارسال شکايات در معرض ديد مشتريان خود قرار می دهند.
تعدادی از نانوايان تهرانی، در جريان تهيه گزارش ميدانی خبرنگار ما از ميزان و دلايل افزايش قيمت نان، با تاکيد بر اينکه «برای جبران هزينه های سرسا م آور پخت نان چاره ای جز افزايش قيمت ها نيست»، به خبرنگار ما گفتند: «دولت و مسوولان مربوطه سال هاست که با بی اعتنايی به مشکلات صنف نانوا، هيچ اقدامی برای حل مسائل و مشکلات اين صنف نکرده اند ضمن اينکه در طرح هدفمند کردن يارانه ها، اولين بخشی که قرار است با حذف يارانه با هزار و يک مشکل ريز و درشت درگير شود، بخش آرد و نان است.»
مدير يکی از نانوايی های سنگکی در منطقه دو تهران، در اين رابطه به خبرنگار ما می گويد: «حدود۵۰ قلم هزينه شامل هزينه های مربوط به آب، برق، گاز، تلفن، ماليات، استهلاک ميکسر و وسايل پخت نان، خريد تجهيزات، سيم، توری، ريک تنور، پارو، بهداشت مغازه، اجاره مغازه و... در يک نانوايی سنگکی وجود دارد که در مجموع به جز هزينه های مربوط به دستمزد کارگران و خريد آرد، روزانه مبالغی بين ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان را به صاحب يک نانوايی تحميل می کند.»
وی افزود: «مهم ترين و بيشترين هزينه نانوايی نيز به پرداخت دستمزد کارگران مربوط می شود به گونه ای که هم اکنون پرداخت دستمزد در دو شيفت کاری با صبحانه، نهار و شام برای هفت نفر روزانه از ۱۳۰ تا ۱۵۰ هزار تومان برای صاحب نانوايی خرج دارد.»
وی اظهار داشت: «هزينه تهيه آرد نيز اعم از دولتی، نيمه دولتی و آزاد، روزانه حدود ۳۰۰ هزار تومان است که شامل تهيه ۱۶ کيسه آرد با قيمت آزاد، ۱۰ کيسه آرد نيمه دولتی و ۱۰ کيسه هم آرد دولتی است. در مجموع چرخاندن چرخ يک نانوايی سنگکی درجه يک، روزانه از ۲۰۰ تا بيش از ۳۰۰ هزار تومان هزينه در بر دارد.»
وی تاکيد کرد: «در چنين شرايطی با وجود افزايش همه ساله تمامی اين هزينه ها،تنها قيمت آرد ثابت مانده است، در صورتی که حذف نرخ ۷۵ ريالی آرد در قيمت نهايی نان تاثير چندانی ندارد.»

نسخه شفابخش معضل نان

به گفته کارشناسان،«توليد نان سنتی در کشور به دلايل فراوان با مشکلات بسياری مواجه است که ضرورت توجه به آن از اهميت بسياری برخوردار است.»کارشناسان با بررسی اين موضوع به مواردی چون ضايعات بالا، توليد غيربهداشتی، استفاده از جوش شيرين، عرضه نامناسب و... اشاره می کنند. اين در حالی است که بخش عمده ديگری از نان مورد نياز مردم از طريق بسته بندی در فروشگاه های مختلف عرضه شده که در بسياری از موارد همين نان ها نيز به هيچ وجه از شرايط بهداشتی برخوردار نيستند. اين وضعيت در توليد و عرضه نان در کشور باعث شده کارشناسان همواره نسبت به وضعيت غيربهداشتی توليد نان در کشور انتقاد کنند.
تحقيقات انجام گرفته روی وضعيت و کيفيت نان های توليد شده نشان می دهد که در شهری چون تهران، در بين انواع نان ها، نان سنگک با۲۸ درصد کمترين ميزان ضايعات را داشته و نان تافتون با ۳۷ درصد ضايعات و نان لواش با ۳۵ درصد بالاترين ميزان ضايعات را داشته اند. خمير بودن دور نان ها و پايين بودن کيفيت، از دلايل ضايعات از سوی مصرف کننده عنوان شده است.
بررسی های انجام شده درخصوص ميزان ضايعات نان در خانواده ها نشان می دهد که در نانوايی های شهر تهران بالاترين درصد مصرف نان با ۱/۳۹ درصد مربوط به نان لواش بوده و نان سنگک و بربری به ترتيب
۷/۱۰ درصد و ۸/۱۳ درصد از نياز بازار را پاسخ می دهد. سهولت نگهداری، بيشترين دليل استفاده از نان لواش عنوان شده و اين در حالی است که درصد ضايعات آن پس از نان تافتون، بالاترين رقم يعنی
(۳۵ درصد) بوده است.
اين در حالی است که سالانه هزينه فراوانی برای يارانه نان اختصاص يافته و خسارت هايی که در نتيجه ضايعات اين ماده حياتی بر اقتصاد کشور وارد می شود بسيار زياد است.
به گفته کارشناسان،«مصرف بالای نان در کشور و نيز عدم توجه به روش های درست در توليد و نگهداری اين ماده غذايی باعث شده که ايران در بين کشور های دنيا بالاترين ميزان مصرف نان را به خود اختصاص دهد.»چندی پيش مجيد پارسانيا معاون وزير بازرگانی اعلام کرد: «سالانه سه ميليون تن گندم در کشور اتلاف می شود.» به گفته اين مقام مسوول،«مردم ما پرمصرف ترين مردم جهان در مصرف گندم و نان هستند.»
پارسانيا تاکيد کرد: «سالانه ۷/۱۰ ميليون تن گندم در کشور مصرف می شود که حدوداً ۳۰ درصد آن (سه ميليون تن) هدر می رود که در صورت رعايت مردم در مصرف و نگهداری نان می توان اين مقدار را در صنعت ماکارونی يا صادرات نان صنعتی به کشورهای همسايه مورد استفاده قرار داد.»
به گفته کارشناسان «توليد سالانه گندم کشور حدود ۱۵ ميليون تن است که نزديک به دو سوم (بيش از ۹ ميليون تن) آن در نانوايی ها به انواع نان تبديل می شود و سه ميليون تن آن هم به صورت ضايعات ، هدر می رود.»

نان صنعتی، جايگزينی مناسب

به گفته صاحبنظران، «دولت حدود چهار هزار ميليارد تومان يارانه برای مصرف سالانه ۹ميليون تن آرد نان در کشور پرداخت می کند که اگر توليد و مصرف نان صنعتی در جامعه ترويج شود اين يارانه کاهش محسوسی خواهد داشت.» نتايج تحقيقات صورت گرفته نيز نشان می دهد که اگر توليد نان صنعتی در دستور کار جدی قرار گيرد ، ضايعات نان تا يک چهارم کنونی کاهش پيدا می کند و از ۳۲ درصد به هشت درصد می رسد.
معاون برنامه ريزی و امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، چندی پيش در اين رابطه گفت: «با وجود بار سنگينی که به عنوان يارانه نان بر بودجه دولت تحميل می شود، نان به صورت مطلوب در اختيار مردم قرار نمی گيرد و معدل مقدار دور ريز نان در کشور حدود ۲۰ درصد است.»
صادق خليليان، پايين بودن کيفيت گندم و آرد، دقت نداشتن در تهيه خمير و همچنين رعايت نکردن شرايط صحيح پخت در نان های سنتی را بخشی از عوامل بی کيفيتی و از دست دادن ماندگاری نان دانست و گفت: «بخشی از عوامل از جمله افزودن جوش شيرين به خمير نان موجب افزايش ميزان ضايعات می شود. بنابراين نانی بايد توليد شود که قابليت ماندگاری بالايی داشته باشد.»
وی اصلاح قيمت نان را امری موثر دانست و افزود: «کم بودن ظاهری قيمت نان موجب ضايعات زياد آن شده است با افزايش قيمت نان ديگر مصرف کننده حاضر نيست نانی را که بهای بيشتری برايش پرداخته
به سادگی دور بريزد.البته اين امر به تنهايی برای کاهش ميزان ضايعات کافی نيست و در کنار آن بايد با تغيير ذائقه مردم، نظام نانوايی ها را نيز از روش سنتی به سوی توليد صنعتی نان سوق دهيم. همچنين بايد آردهايی با ترکيبات مختلف مانند ترکيب آرد سيب زمينی و آرد گندم برای ذائقه های مختلف توليد کنيم تا بتوانيم کيفيت نان را افزايش داده و رضايت مصرف کننده را جلب و هزينه های توليد را به حد مطلوب برسانيم.»