تلاش برای مصادره ۱۶ آذر، گفتگوی محمود صالحی با ف. تابان، از فعالان پيشين جنبش دانشجويی، دويچه وله

جنبش دانشجوئی در ايران همواره يک خصلت ضد ديکتاتوری داشته است.
درگذشته از جانب حکومت تلاش زيادی برای "مصادره" روز ۱۶ آذر شده است. ۱۶ آذر متعلق به کيست؟ تفاوت اين روز، در دوران پيش و پس از انقلاب در چيست؟ گفت‌وگويی با ف. تابان، از فعالان پيشين جنبش دانشجويی و مسئول سايت اخبار روز.

دويچه وله: روزنامه اعتماد در شماره امروزش در مطلبی تحت عنوان "۱۶آذر متعلق به کيست؟"، ضمن حمله به حزب توده می‌نويسد که دکتر علی شريعتی برای نخستين بار از چهره شانزده آذر چپ‌زدائی کرد. اما از طرف ديگر می‌بينيم که جمهوری اسلامی هم سال‌های زيادی است که تلاش برای دولتی کردن شانزده آذر می‌کند. اين روز واقعا متعلق به چه کسی است؟
ف. تابان: ۱۶ آذر، وقتی ما از آن به عنوان روز دانشجو اسم می‌بريم، طبيعتا متعلق به جنبش دانشجوئی در ايران است، و طبيعتا طرح اين پرسش که روز دانشجو متعلق به کيست، اگر در کشوری غير از کشور ما باشد، يک مقدار موضوع عجيبی است. اما همان طور که اشاره کرديد تلاش برای مصادره روز دانشجو از جهت‌های مختلفی صورت می‌گيريد و ادامه دارد. مهم‌ترين تلاشی که برای مصادره اين روز صورت می‌گيرد، از طرف حکومت جمهوری اسلامی است که در تمام اين سال‌ها کوشش کرده، به روز ۱۶ آذر و جنبش دانشجوئی خصلتی دولتی ببخشد و اين روز را به نام خود بکند و تشکل‌های دست نشانده‌اش را ميدان‌دار برگزاری اين روز بکند. کار به جائی کشيده که حتی امسال تشکل‌های دانشجوئی اين‌ها ادعا کردند که اصلا ۱۶ آذر و اين سه دانشجوئی که در اين حادثه جان باختند، تحت رهبری امام خمينی بودند. اين را اطلاعيه‌ای که اين‌بار تشکل‌های وابسته به حکومت منتشر کردند، مدعی شدند.
از طرف ديگر به نسبت‌های ضعيف‌تر تلاش برای مصادره اين روز و جهت دادن خاص به آن از سوی ساير نيروهای سياسی که به هر حال در دانشگاه‌ها نفوذی داشتند، صورت گرفته. از جمله همين موضوع سه آذر اهورائی که اشاره کرديد توسط دکتر شريعتی طرح شد با هدف چپ‌زدائی از حرکت ۱۶ آذر. در حالی که خوب ما می‌دانيم که به هر حال اين سه دانشجوئی که در اين روز کشته شدند و مجموعه فعالين آن دوره جنبش دانشجوئی در آن دوره کلا گرايش به حزب توده ايران داشتند و همچنين به جبهه ملی ايران. در تمام اين سال‌ها گرايش اين دانشجويان مسکوت ماند و با طرح سه آذر اهورائی بيشتر سعی کردند يک جنبه مذهبی به اين موضوع بدهند.

تفاوت ۱۶آذر در دوران قبل از انقلاب اسلامی با دوران بعد از انقلاب اسلامی چيست؟
تفاوت بيشتر در شکل بروز ۱۶ آذر و نحوه گرامی داشت ۱۶آذر بوده. تشابه در اين بوده که ۱۶ آذر به هر حال همواره يک خصلت ضد ديکتاتوری داشته. در زمان حکومت شاه اين حرکت به طور عمده يک حرکت ضد ديکتاتوری پهلوی بوده و در زمان جمهوری اسلامی، آن زمانی که دانشجويان امکان برگزاری‌اش را داشتند يک حرکت خوب در جهت مقابله با استبداد مذهبی و اعتراض به استبداد مذهبی بوده.

خصلت ضد استبدادی جنبش ۱۶ آذر لزوما به معنی خصلت دمکراتيک آن نيست. آيا نحله‌های مختلف جنبش دانشجوئی و نحله‌های مختلف فکری آن همديگر را قبول دارند، می‌توانند در کنار يکديگر کار کنند؟
اگر واقعيت امروز را بخواهيد، بايد گفت، متاسفانه نه! همديگر را قبول ندارند، در کنار هم حاضر به کار کردن نيستند.
اين بخصوص از جريان ۱۶ آذر سال گذشته تشديد شد و طرفين بطور عمده نيروهای وابسته به انجمن‌های اسلامی و دانشجويان وابسته به چپ بيانيه‌هائی عليه هم دادند و اعلام کردند که با هم کار نمی‌کنند.
اين واقعيت هست متاسفانه ولی به نظر من يکی از مهم‌ترين اشکالات جنبش دانشجوئی است و عدم همکاری نيروهای دانشجوئی به تضعيف آنها، تضعيف جنبش دانشجوئی و تضعيف کل حرکت دمکراتيک در جامعه ما می‌انجامد.

مصاحبه‌گر: محمود صالحی