رييس کل بانک مرکزی: ميانگين تورم، به ۲۵ درصد رسيده است، بحران غرب به کمک ما آمد، ايلنا
حساب ذخيره ارزی بايد مديريت شود
- بحران تورمی در جهان در راه است
تهران- خبرگزاری کار ايران
محمود بهمنی، رييس کل بانک مرکزی ايران در گفتگوی تفصيلی با ايلنا با بيان برنامههای خود در روزهای پايان سال و نيز اهم برنامههای اجرا شده از زمان رياست تاکنون پرداخت و اولويتهای بسياری برای مديريت نظام پولی و بانکی برشمرد.
اثر تقسيم بندی تسهيلات يک سال بعد مشخص میشود
بهمنی با اشاره به اينکه توليد در اولويت پرداخت تسهيلات بانکها قرار دارد، ابراز داشت: در بسته سياستی سال آينده بر روی بخشهای اقتصادی کارهای زيادی انجام داديم، به عنوان مثال در برنامه چهارم سهم بخش کشاورزی از تسهيلات بانکی ۲۵ درصد در نظر گرفته شده بود که اين موضوع در بسته سياستی سال آينده برای بخش صنعت ۳۳ درصد و برای بخش صادرات ۷ درصد در نظر گرفته شد. اين در حالی است که در سالهای گذشته ۲۵ درصد تکليف بخش کشاورزی بود و بقيه میتوانست به بخشهای واسطهگری وارد شود.
وی در خصوص تأثير اين مکانيزم بر بخش توليد گفت: اثر اين تقسيمبندی در شش ماه تا يک سال بعد مشخص میشود و در شش ماه بعد میتوان تأثيربخشی، تسهيلاتی که مثلاً در بخش صنعت رفته و باعث رشد توليد شده است را ديد.
سقف تسهيلات را بستيم
وی در خصوص تعيين سقف برای سپردهگذاری در بانکها ابراز داشت: منابع ما در گذشته به سوی منابع کوتاهمدت ورود کرده بود. دليل اين مسئله اين بود که نرخ سود ۱۷ درصد چه در جاری و چه در يک ساله و پنج ساله اين مقدار بود. اين کار ريسک بانک را بالا میبرد. ما اين ساختار را اصلاح کرديم. پنج ساله ۱۹ درصد، چهارساله ۱۸، سه ساله ۱۷، دوساله ۱۶ و يک ساله ۱۵ درصد در نظر گرفته شد.
رييس بانک مرکزی در پاسخ به اين سؤال که با وجود درنظرگيری سقف برای سپردهها عملاً باز هم به سپردهها از ۱۵ تا ۱۹ درصد سود پرداخت میشود، گفت: ما سقف را بستيم. سال گذشته ۲۰ تا ۲۲ هم تسهيلات میدادند الان هيچ بانکی چه دولتی، خصوصی و ساير مؤسسات اعتباری نمیتواند بيش از ۱۹ درصد سود بپردازد اين سقف اکنون بسته شده است.
وی با بيان اينکه امکان بازدهی بانکهای خصوصی بيشتر از بانکهای دولتی است، گفت: دليل اين است که بانکهای خصوصی راحتتر میتوانند مابهالتفاوت نرخ سود بپردازند اما بانکهای دولتی نمیتوانند اين کار را بکنند و اينجاست که رقابتها مشخص میشود.
رييس بانک مرکزی ابراز داشت: منتقدان میگويند چرا اين کار را میکنيد؟ پاسخ من اين است چون بانکهای خصوصی آزادی عمل گرفتهاند و ما اين ابهامات را سال آينده در بسته سياستی برطرف میکنيم.
وی در خصوص بانکداری اسلامی نيز اظهار داشت: همانطور که مقام معظم رهبری تاکيد کردند، برنامه ما حرکت به سوی بانکداری اسلامی است که قطعاً بازدهی بهتری برای سپردهگذاران خواهد داشت در اين رابطه يکی از اقدامات بانک مرکزی حفظ ارزش پول و ايجاد توازن در تراز پرداختهاست.
نرخ سود سپرده بايد بيشتر از نرخ تورم باشد
بهمنی افزود: برای حفظ ارزش پول ملی نبايد اجازه دهيم که ارزش پول سپردهگذاران کاهش يابد. البته بايد نرخ تورم را هم در نظر داشت. رئيس بانک مرکزی با اشاره به ضرورت ملحوظ کردن نرخ تورم در پرداخت سود به سپردهها، تصريح کرد: کسی که از تسهيلات با نرخ سود ۱۲ درصدی استفاده میکند تا نرخ ۱۹ درصد حداقل ۷ درصد از دولت يارانه میگيرد يا اگر سپرده متعلق به مردم باشد از جيب مردم اين ۷ درصد تأمين میشود. سؤال من اين است که چرا بايد چنين باشد؟ بايد تعادل برقرار باشد.
وی خاطرنشان کرد:هميشه بايد نرخ سپرده بيشتر از نرخ تورم باشد. هيچ وقت نبايد نرخ سود سپرده پايين تر از تورم باشد. در غيراينصورت مثل اين می ماند که خودمان اجازه بدهيم ارزش پولمان پايين بيايد.
بحران غرب به کمک ما آمد
بهمنی به برنامههای بانک مرکزی برای کاهش تورم اشاره کرد و گفت: يکی از اقداماتی که در ذهن دارم اين است که تورم پايين بيايد، مهرماه نرخ تورم ما ۴/۲۹ درصد بود و ما بسيار نگران بوديم، البته بحران اروپا و امريکا کمی به کمک ما آمد چون تورم وارداتی به دليل بحران کم شد و اين کاهش به ما هم اثر کرد.
رييس بانک مرکزی تصريح کرد: تا پايان آبان ماه ۵/۱ درصد تورم ما کاهش يافت.آذرماه به ۳/۱ درصد کاهش رسيديم و امروز تورم نقطه به نقطه حدود ۵/۲ درصد کاهش يافته است.
وی با بيان اينکه ميانگين تورم ما به ۲۵ درصد رسيده است ، گفت: البته دو ماه ديگر هم در پيش داريم، در مهرماه پيش بينی ۲۳ درصد داشتم اگر روند عادی باشد همين حدود برای سال جاری بدست میآيد. البته چون در دوماه آخر پول تزريق میشود اگر بتوانيم با انگيزهای بيشتر بخشی از اين نقدينگی را جابجا کنيم، اقدامی مؤثر را انجام داديم.
انتشار اوراق سرمايهگذاری برای کنترل نقدينگی
رئيس بانک مرکزی در خصوص کنترل نقدينگی ابراز داشت: ما برنامه انتشار اوراق سرمايهگذاری را در برنامه داريم که با نرخ ۱۹ درصد واگذار کنيم، اگرهم کسی در ميانه راه آن را ابطال کرد سود را تبديل به ۱۶ درصد میکنيم.
وی افزود: اين پول نزد سيستم بانکی میآيد و وزارت نيرو و يا هر وزارتخانه ديگری که نياز به اوراق برای پيشبرد عمليات عمرانی دارد وقتی برای دريافت پول برای انجام پروژه میآيد با پول جديدی در اقتصاد مواجه نمیشود زيرا پول از جامعه جمع شده و مجدداً تزريق میشود.
بانک مرکزی برای کاهش قيمتها برنامه دارد
وی به برنامه اقتصادی جديد بانک مرکزی برای کاهش قيمتها اشاره کرد و گفت: مفاد اين برنامه را در بهمن ماه اعلام خواهيم کرد، اين اقدام شديداً در قيمتها اثرخواهد گذاشت و مکمل همه برنامههای ماست.
بهمنی ابراز داشت: بازار حتماً نسبت به اين حرکت واکنش نشان خواهد داد، همانگونه که سال گذشته در بهمن ماه با افزايش قيمت سکه مواجه شديم و بلافاصله سکه را در اختيار بانکها قرار داديم و قيمت تا حدود زيادی کنترل شد.
وی افزود: اين سياست در مورد مسکن هم صادق است در حال حاضر بخش مسکن راکد است و پولها منتظر روزنه هستند، مثلاً اوراق مشارکت با سود ۱۹ درصد ديگر به بانکها برنمیگردد.
وی با بيان اينکه از ابزارهای بانکی برای کنترل نقدينگی بيش از يک دوره کوتاه نمیتوان استفاده کرد، گفت: وقتی تزريقی برای سرمايه در گردش میکنيد نقدينگی را بالا میبرد اگرچه باعث رونق توليد میشود اما تا توليد وارد اقتصاد شود زمان میبرد بنابراين در اين فاصله وظيفه بانک مرکزی اين است که سياست ميانمدت يا کوتاهمدتی را اجرا کند.
وی خاطر نشان کرد: نياز است در اين راستا هم برای نرخ تورم و هم حفظ ارزش پول برنامهريزی کرد، فرض براين است که ساير عوامل اقتصادی در اين دوره تغيير نکند. اما اگر يک عامل اقتصادی تغيير کند يا مسايل ديگری پيش بيايد در آن صورت بايد تدابير ديگری انديشيد.
رئيس بانک مرکزی ابراز داشت: مسايل اقتصادی رياضی نيست که از قبل جواب آن مشخص باشد. گاهی در يک موضوع انديشههای فريدمن جواب میدهد گاهی کينزينها پاسخ را میدانند و گاهی هيچ کدام از تئوریها جواب نمیدهد بلکه اين بازار است که پاسخ را دارد بنابراين در اين شرايط بايد با توجه به شرايط کنترل کرد.
کشورهای حاشيه خليج فارس نسبت به ما ريسک بالاتری برای سرمايهگذاری دارند
وی به ضرورت سرمايهگذاری خارجی در ايران اشاره کرد و در پاسخ به اين سؤال که چگونه ايران به عنوان يک کشور با ريسک بالا میتواند پذيرای سرمايههای خارجی باشد، گفت: کشورهای حاشيه خليج فارس امروز ريسک بالاتری از ما دارند. هميشه بين بد و بدتر و بدترين، بد، خوب است. اگر منابع به کشورهای حاشيه دوبی میرود به اين دليل است که زمانی بازار مسکن در اين منطقه رونق داشت امروز اين رونق به يک سوم رسيده است.
وی خاطر نشان کرد: ما شواهدی داريم که نشان میدهد بانک مرکزی برای پيشگيری از اين کار بخشنامهای منتشر کرد که متأسفانه اطلاعرسانی خوبی در اين رابطه صورت نگرفت.
بهمنی ابراز داشت: ما اعلام کرديم هرکس سرمايهای ولو سرمايه پايين به ايران بياورد و سپرده گذاری ارزی کند به او سود قابل توجهی می دهيم. آن ايرانی هم که در خارج از کشور است میتواند سرمايهاش را بياورد و استفاده کند.
وی افزود: اگر خدای ناکرده ريسک ما بالاست و ريسک آن کشورها هم بالاست امنيت در ايران بيشتر است، در حال حاضر ريسک اروپا و آمريکا شديداً بالاست. احتمال بحران در اين کشورها هم هنوز وجود دارد در حالی که در کشور ما احتمال بحران وجود ندارد.
خرداد ماه پيشبينی کردم که بعد از شش ماه بحران در اروپا و آمريکا رخ میدهد
رييس بانک مرکزی با ارايه يک پيش بينی، تصريح کرد: من يک پيش بينی انجام میدهم آن را به خاطر بسپاريد و آن را يادداشت و ثبت کنيد، همانگونه که در خرداد ماه پيشبينی کردم که بعد از شش ماه بحران در اروپا و آمريکا رخ میدهد اکنون هم براساس اطلاعات موجود از اقتصاد دنيا پيشبينی میکنم که قيمتهای جهانی طی شش ماه آينده به شدت افزايش خواهد يافت.يعنی يک بحران تورمی رخ می دهد ،امروز بحران رکودی رخ داده و به زودی بحران تورمی به دليل تزريق نقدينگی اتفاق خواهد افتاد چراکه تزريق نقدينگی بی رويهای در اين کشورها صورت میگيرد.
وی افزود: اين بحران از مرزهای آنها خارج خواهد شد چون پول آنها جهانشمول است، بنابراين وقتی پول خارج میشود مثل ظرفی است که پر نمیشود و از سوراخهايی ديگر به ديگر ظرفها منتقل میشود اين تزريق نقدينگی فقط افزايش حجم پول آنها نيست بلکه افزايش حجم پول دنياست.
بهمنی خاطر نشان کرد: امريکا مشکلات اقتصادی خود را با دنيا تقسيم کرد که اگر اين کار را نمیکرد نمیتوانست دوام بياورد. وقتی دو هزار ميليارد دلار کسری بودجه دارد در اين صورت چگونه بايد آن را مهار کند. ضمن اينکه واحدهای صنعتی آن دچار رکود شده و قيمتها کاهش يافته است. در شرايط رکود قيمت کاهش و عرضه کاهش میيابد بعد از مدتی تقاضای جهانی با اين عرضه تعادل ندارد و قيمت ها شروع به بالا رفتن می کند بحران جهانی ۱۹۲۹ دقيقا همين بود. اول کارخانهها تعطيل شد توليدات کاهش يافت. کار به جايی رسيد که يک دلار معادل يک ميليون مارک شد. زيرا کالايی توليد نمیشد.
رئيس بانک مرکزی تصريح کرد: بايد اين را مد نظر قرار داد و به کالاهای ضروی توجه داشت چراکه کالاهای لوکس و تجملی ضرورتی در اين شرايط برای اقتصاد ايران ندارد. از سوی ديگر حساب ذخيره ارزی هم بايد مديريت کرد.
با نفت ۵/۳۷ دلار میتوانيم کسری بودجه را جبران کنيم
وی در پاسخ به اين سؤال که سال آينده به دليل کاهش بهای نفت درآمدهای ما کفاف هزينههايمان را نمیدهد در آن صورت پيش بينی شما برای درآمدهای ارزی چيست؟ گفت: ما فکر میکنيم اگر روند با اين ترتيب پيش برود با نفت ۵/۳۷ دلار در هر بشکه( در صورت تصويب و اجرا) میتوانيم کسری اين ميزان را در صورتی که قميت نفت پايينتر از اين رقم بيايد، از اين محل جبران کنيم. اگر بر فرض از رقم مورد پيش بينی بيشتر درآمد کسب کرديم اين رقم به حساب ذخيره واريز میشود.
کشور هيچ بدهی خارجی ندارد
وی در پاسخ به اين سؤال که عدهای معتقدند با حساب تعهدات ظاهرا موجودی حساب ذخيره ارزی منفی است. آيا پولی در ذخيره ارزی موجود است يا خير؟ گفت: اينگونه نيست. ما دو نوع حساب داريم. يک حساب ذخيره ارزی و ديگری ذخيره ارزی بانک مرکزی، وقتی دولت نفت میفروشد ارز آنرا به بانک مرکزی میفروشد و ريال دريافت میکند، بنابراين دولت در قبال ارز خود ريال دريافت کرده است و اين ارز ذخيره کشور است. اينجا ديگر بحث تفاوت دارد و رقم قابل توجهی است.
وی با بيان اينکه بانک مرکزی فقط امانتدار حساب است و دولت با اجازه مجلس میتواند از اين حساب برداشت کند، گفت: بايد بخشی از اين حساب به عنوان تهسيلات در اختيار بخش خصوصی قرار گيرد.
رئيس بانک مرکزی اظهار داشت: در حال حاضرکشور هيچ بدهی خارجی ندارد، اين امتيازخوبی برای ماست چراکه همين کشورهای منطقه رقمهايی بالايی بدهی دارند، مطمئن باشيد رقم اين حساب مثبت است.
برداشت از ذخاير بانک مرکزی خط قرمز بانک مرکزی است
وی در پاسخ به اين سؤال که آيا تا کنون دولت از منابع اين حساب ذخاير بانک مرکزی برداشت داشته است يا خير؟ گفت: دولت نمیتواند اين کار را انجام دهد و بانک مرکزی از محل منابع ذخاير ارزی کشور حتی يک دلار را هم نمیتواند به دولت بپردازد چراکه دولت يک بار پول خود را گرفته است دوباره که نمیتواند اين کار را بکند، اين خط قرمز ماست، پنجاه سال ديگر هم از من بپرسند همين را میگويم که برداشت از ذخاير بانک مرکزی خط قرمز بانک مرکزی است.
رئيس بانک مرکزی در پاسخ به اين سوال که ظاهرا همين خط قرمز موجب برکناری ابراهيم شيبانی شد، گفت: عبور از اين خط قرمز امکان ندارد و همه را مجبور به رفتن خواهد کرد، من ۳۸ سال در بانک خدمت کردهام اگر بخواهم اين خط قرمز را رعايت نکنم مثلاً چه هدفی را دنبال میکنم؟ به همين دليل هم است که بعضی از مسايل را نمیتوان مطرح کرد.
بهمنی تصريح کرد: مصرف اين منابع شرايط خاصی دارد نه اين دولت و نه هر دولت ديگر نمیتواند ارزی را که به بانک مرکزی فروخته دوباره طلب کند زيرا اجازه قانونی برای اين موضوع وجود دارد و تمام داستانها سر حساب ذخيره ارزی است.
اگر تزريق منابع در اين شرايط به ضرر اقتصاد است چرا اروپا و امريکا اين کار را میکنند؟
وی در خصوص سياست تزريق پول به بنگاههای اقتصادی گفت: ما پول را به مرور به اقتصاد تزريق میکنيم اين مثل آبی است که از مسير اصلی خود هرز رفته و در سفرههای زيرزمينی فرورفته که بايد آن را استخراج کنيم. اين سفرههای زير زمينی همان مطالبات معوقه است.
وی افزود: اقتصادخواندههای ما در اين شرايط به ما توصيه میکنند که نبايد تزريق صورت بگيرد. پاسخ ما اين است که بايد درست تزريق کنيم، تاکنون ۶۰ هزار ميليارد ريال تزريق کردهايم. به دنبال اين بازهم تزريق در قالب لايحه ۱۵ ميليارد دلاری که برای افزايش سرمايه بانکها درخواست کردهايم خواهيم داشت.
بهمنی خاطر نشان کرد: ما به دنبال اين هستيم که از طريق اين افزايش سرمايه اين منابع را در اختيار توليدکنندگان قرار دهيم. اين لايحه برای سومين بار همچنان در دستور کار کميسيونهای مجلس قرار گرفته يک بار گفتم که اگر ۵۰ مرتبه ديگر آن را رد کنيد باز هم تقاضای بررسی آن را میدهم. زيرا به آن اعتقاد دارم.
وی افزود: اگر تزريق منابع در اين شرايط به ضرر اقتصاد است چرا اروپا و امريکا اين کار را امروز انجام میدهند آنها که خود را سمبل خصوصیسازی میدانند. چرا امروز دولتیسازی میکنند پس احساس میکنند که اقتصاد اين تزريق را میطلبد. پس ما تزريق را از محل افزايش سرمايه بانکها داريم.
وظيفه بانک مرکزی اين نيست که چک پول منتشر کند
وی در پاسخ به اين سوال که بسياری تورم زا بودن اين لايحه را دليلی برای منع تصويب آن میدانند، توجيه شما در اين رابطه چيست؟ گفت: برای اينکه تورم ايجاد نشود از بخش وصول مطالبات آن را جمع آوری میکنيم يعنی چکهايی که بیرويه در بازار بوده را جمعآوری میکنيم.
بهمنی گفت: براساس آخرين آمارهای موجود زمانی که ايران چکهای بانک مرکزی را منتشر کرديم ( ۲۵ مرداد ماه سال جاری ) تا امروز ۷۱ ميليارد و ۸۲۰ هزار ايران چک جمعآوری شده و در مقابل پول آن را دريافت کردهايم. اين نشان میدهد پولهايی که بانکها منتشر کرده بودند و در اختيار مردم بود از ۱۳۶ هزار ميليارد ريال در آن تاريخ امروز تبديل به ۲۶ هزار ميليارد ريال شده است يعنی ۱۰۹ ميليارد ريال پول جمع کردهايم درمقابل ۷۱ هزار ميليارد ريال را تزريق کرديم و حدود ۳۷ هزار و ۵۱۸ ميليارد ريال نقدينگی را جدب کرديم.
وی افزود: پاسخ من به کسانی که میگويند با وجود حجم بالای نقدينگی چرا پول به جامعه تزريق کردهای اين است که نزديک به ۴۰ هزار ميليارد ريال را از اين طريق دوباره توزيع کرديم. چون زمانی که بانکها اين چک پولها را منتشر میکردند انگار پول بوده و معادل آن به بانک مرکزی وارد نمیشد گويی ۱۲ بانک مرکزی داشتيم. اگر جايی برسيم که کنترلها دقيق باشد آن را به بانکها برمیگردانيم چون وظيفه بانک مرکزی اين نيست که چک پول منتشر کند.
وی افزود: ۲۶ هزار ميليارد ريال ديگرهم اعتباری تا حدود ۶ماه ديگر دارد که تا مرداد ماه اين چک پولها جمع خواهد شد و ايران چک بانک مرکزی در آن صورت همان ۲۶ هزار ميليارد ريال خواهد بود.
اسکناس ۱۰ هزار تومانی و ايرانچک ۲۰۰ هزار تومانی در راه است
وی در پاسخ به اين سوال که آيا برنامهای برای چاپ ايران چک با ارقام درشتتر داريد يا خير؟ گفت: فکر میکنيم همين چک پولهای ۱۰۰ هزار تومانی جواب میدهد. البته ۲۰۰ هزار تومانی هم داريم که هنوز منتشر نشده است که تا پايان سال آن را منتشر میکنيم. اسکناسهای ۱۰ هزارتومانی هم تاپايان سال منتشر خواهد شد. آخرين پول ما همان ۱۰ هزار تومانی است که بر روی مقدمات آن کار کردهايم که فعلا انتشار آن متوقف شده است.
اميدوار هستيم مطالبات معوق را برگردانيم
وی در خصوص مطالبات معوق بانکها نيز ابراز داشت: روند مطالبات ما بسيار فزاينده بوده است، ظرف ۲ يا ۳ سال گذشته ميانگين آن ۶۰ تا ۷۰ درصد رشد کرده است. اما مطالبات دفتری ما ۳۰۰ هزار ميليارد ريال است که فکر میکنم مطالبات دفتری ما شفافتر از اين رقم است، به بانکها اعلام کردهايم که مطالبات سر رسيده شده وحسابهای دفتری سر رسيد شده را نگه نداريد و به بخش معوق ببريد آن زمان که مشخص شد میتوان برای وصول آنها اقدام کرد.
وی با ابراز اميدواری از وصول مطالبات معوق سيستم بانکی اظهار داشت: ما اميدوار هستيم مطالبات معوق را برگردانيم؛ اما چون در اين سه ماه ورودی معوق ما بيشتربود بخشی از خروجی ما را خورد، پايان سال قبل حدود ۲۷۰ هزار ميليارد وصولی داشتيم، اما حداقل ۶۰ تا ۷۰ هزار ميليارد وصول کرديم اگر وصول نمیکرديم بيش از ۶۰ هزارتا بيشتر از امسال داشتيم.
بهمنی تصريح کرد: تلاش ما اين است که ورودی را کمتر از خروجی کنيم، علت بخشی از مطالبات معوق ما گشايش اعتبار کوتاه مدت و ترخيص کالاهای يوزانس يک ساله بود. چون بايد هنگام ترخيص کالا گشايش بعدی بوجود میآمد و چنين نشد پس قسمت اعظم مطالبات ما ناشی از واردات کالاهايی بود که بايد تبديل به ريال میشد و ما بايد ارز آن را میپرداختيم که اين فاصله موجب به معوق شدن گرديد.
حرمت امامزاده را بايد متولی آن نگه دارد
وی در خصوص اينکه چرا هميشه هجمه هايی به بانک مرکزی وارد است، گفت: من هميشه گفتهام که حرمت امامزاده را بايد متولی آن نگه دارد، متولی ما دولت است، سيستم بانکی سيستم زحمتکشی است خيلی مواقع ممکن است خطاهايی هم باشد نمیتوان آن را کتمان کرد اما پيکره بانک زحمت میکشد و بايستی از آنها واقعا تشکر کرد.
رئيس بانک مرکزی ابراز داشت: اگر بانک مرکزی تضعيف میشود کشور تضعيف میشود. اگر وزير از بانک مرکزی انتقاد دارد بايد در جلسه دولت آن را مطرح کند اما اگر در دولت با بانک مرکزی توافق کرد و در بيرون حرف ديگری زد اين قاعده بازی نيست.