فراخوان مشارکت فعالان و سازمان های مدافع حقوق بشر در بررسی دوره ای عمومی حقوق بشر ايران در سازمان ملل متحد

(۱۵ ارديبهشت ۱۳۸۸) کمپين بين المللی حقوق بشر در ايران امروز با انتشار فراخوانی اعلام کرد که شورای حقوق بشر سازمان ملل در طی سال جاری گزارش دوره ای خود را در زمينه وضعيت حقوق بشر در ايران تهيه خواهد کرد. کمپين بين المللی حقوق بشر در ايران با تکيه بر اين که بخش مهمی از اين گزارش بر مبنای گزارشهای ارسالی از سوی سازمانهای غير دولتی خواهد بود، از تمامی سازمانها و نهادهای حقوق بشر در ايران دعوت کرد که با ارسال گزارشها به شورای حقوق بشر در روند تهيه اين گزارش موثر باشند. موعد ارسال گزارشهای سازمانهای غير دولتی ۱۰ شهريور ۱۳۸۸ (يکم سپتامبر ۲۰۰۹) ميباشد.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای اينکه در حوزه حقوق بشر رفتار برابری با همه کشورها داشته باشد، در پاراگراف ايی بند ۴ قطعنامه ۲۵۱/ ۶۰ خود که مربوط به شکل گيری شورای حقوق بشر درتاريخ ۱۵ ماه مارس سال ۲۰۰۶ ميلادی است، مرجع جديد يو پی آر(Universal Periodic Review, UPR) در حوزه حقوق بشر در سازمان ملل متحد را معرفی کرد. يو پی آر؛ بررسی دوره ای عمومی وضعيت حقوق بشر همه ۱۹۲ کشور عضو سازمان ملل متحد است که طی آن تعهدات و الزامات همه دولت های در حوزه حقوق بشر در چارچوب ساختاری يکسان مورد بررسی قرار می گيرد. دوره اوليه يو پی آر ۴ ساله است که از سال ۲۰۰۸ ميلادی آغاز و تا سال ۲۰۱۱ ادامه خواهد داشت و در هر سال وضعيت حقوق بشر ۴۸ کشور بررسی می شود. وضعيت حقوق بشر کشور ايران در سال ۲۰۱۰ مورد بررسی عمومی قرار خواهد گرفت.
ارون رودز، سخنگوی کمپين بين المللی حقوق بشر در ايران با تاکيد بر اهميت حضور تک تک افراد و سازمان هايی که فکر می کنند می توانند در بررسی دوره ای حقوق بشر ايران نقش موثر و مفيدی داشته باشند، گفت: "اين يک فرصت است، هم برای همه افراد و سازمان های غير دولتی که توان و ظرفيت های خودشان را برای ارائه گزارشهای ساختمند و مناسب بالا ببرند، و هم برای دولت ايران که با استفاده از ظرفيت و توان فعالان و مدافعان حقوق بشر، به بازسازی و جبران خسارت های وارده به حقوق برابر همه شهروندان بپردازد."
يو پی آر از اهميت های بسيار برخوردار است اما شايد مهمترين آن فرصت و امکان مشارکت همه افراد و گروههای ذينفع در بررسی است. برای اينکه مرجع يو پی آر بتواند اين حجم عظيم مشارکت را درمورد همه کشورها با رفتاری برابر به انجام برساند، فرآيند و دستورالعمل های اجرايی آن در بيانيه های مجمع عمومی و شورای حقوق بشر مصوب شده است. دو قطعنامه ۲۵۱/۶۰ مجمع عمومی سازمان ملل متحد و ۱/۵ شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد راهنمای مرجع يوپی آر و همه دولت ها، سازمان ها و افرادی است که در بررسی دوره ای عمومی تمايل به مشارکت دارند. اطلاعات و راهنمای فنی برای افراد و گروه های ذينفع که در ماه ژولای سال ۲۰۰۸ تدوين شده، منبع بسيار خوبی برای چگونگی مشارکت سازمان های غير دولتی و افراد در بررسی دوره ای عمومی است.
بررسی وضعيت حقوق بشر هر کشوری، طبق برنامه زمانبندی شده درژنو در نشستی مرکب از ۴۷ دولت عضو شورای حقوق بشر انجام می شود.نشست بررسی وضعيت ايران در فوريه ۲۰۱۰ برگزار خواهد شد و گزارشات سازمانهای غير دولتی بايد تا يکم سپتامبر ۲۰۰۹ دريافت شوند. مبنای بررسی در اين نشست سه گزارش است:
گزارش اول، گزارشی است که دولت مورد بررسی آن را آماده کرده و می تواند گزارش کشوری ناميده شود، گزارش دوم گزارشی است که اداره کميسيونر عالی حقوق بشر بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط ساير مراجع حقوق بشری سازمان ملل از جمله گزارشگران ويژه ارائه خواهد کرد، و گزارش سوم خلاصه گزارشی است از اطلاعات و گزارش های ارائه شده توسط گروههای ذينفع و افراد که اين خلاصه گزارش توسط اداره کميسيونر عالی حقوق بشر تهيه و به نشست ارائه می شود.
کمپين بين المللی حقوق بشر در ايران با دعوت از همه مدافعان و فعالان حقوق بشرايران چه در داخل کشور و چه در خارج کشور به مشارکت در بررسی دوره ای حقوق بشر ايران در ارائه گزارش مستقل يا مشترک اعلام کرد: "مهم استفاده از اين فرصت است. مدافعان حقوق بشر می توانند تصميم بگيرند که چگونه می خواهند از اين فرصت ايجاد شده استفاده کنند. پيشنهاد کمپين با توجه به تجربيات کشورهايی که تاکنون وضعيت حقوق بشر آنها بررسی شده است اين است که در درجه اول نسبت به آگاهی رسانی در سطح جامعه نسبت به اين فرصت با نشر اطلاعات لازم به هر طريق ممکن اقدام بشود، يعنی هر فردی و هر سازمانی آگاه شود که اين حق اوست که در بررسی دوره ای وضعيت حقوق بشر ايران در چارچوب سازمان ملل متحد شرکت کند. کار دوم، آموزش افراد به همديگر است که بدانند طبق چه اصولی و با استناد به چه منابعی، چه گزارشی را با چه ساختاری و در چه زمانی بايد ارائه کنند. کار سوم در گفتگوی همه مدافعان حقوق بشر با يکديگر می باشد که تا حد ممکن سعی کنند به توافق هايی در مورد چگونگی ارائه گزارش برسند تا از توان خود بهترين بهره را ببرند و دوباره کاری نکنند. چهارمين اقدام، نه البته از نظر مرتبه زمانی، اين است که هر چقدر افراد و سازمان ها امکان دارند با دولت در ارائه گزارش واقع بينانه کشوری همکاری کنند. اين شيوه همکاری اگر در مراحل آغازين شروع شود، به ادامه مذاکرات در بررسی نهايی در ژنو بسيار کمک خواهد کرد. و آخرين کار هم حضور در بررسی نهايی در ژنو است که سازمانها و افرادی که تمايل دارند و امکانش را دارند خوب است که در اين مذاکرات شرکت کنند و تاثير نهايی را در خروجی حاصل از اين بررسی داشته باشند. البته کار به اينجا ختم نمی شود. نتيجه اين بررسی بعنوان توصيه ها برای هر کشوری ارائه خواهد شد. افراد و سازمان های حقوق بشری می توانند در پيگيری اجرای اين توصيه ها و ارائه گزارش در باره آنها فعالانه مشارکت کنند."
زمان بررسی دوره ای وضعيت حقوق بشر کشور ايران سال ۲۰۱۰ است ، اما طبق اصول، گزارش سازمان های غير دولتی و افراد بايد ۶ ماه قبل از شروع بررسی در اختيار شورای حقوق بشر و اداره جامعه مدنی آن قرار گيرد. آخرين مهلت ارائه گزارش ساعت ۱۲ ظهر روز اول ماه سپتامبر ۲۰۰۹ به وقت اروپاست. اين گزارش بايد به يکی از زبان های رسمی سازمان ملل متحد ارائه شود.
کمپين بين المللی حقوق بشر در ايران برای آگاه سازی فعالان و سازمان های مدافع حقوق بشر ايران از اصول و ساختار يو پی آر، منابع ذيل را به فارسی ترجمه کرده است:
· اطلاعات و راهنمايی برای گروههای ذينفع در مرجع بررسی دوره ای عمومی مورخ ژولای سال ۲۰۰۸ ميلادی که اختصاصا برای فعالان و سازمان های مدافع حقوق بشر راهنمای عمل است:
http://persian.iranhumanrights.org/1388/02/inforguidelines
· قطعنامه ۲۵۱/۶۰ مجمع عمومی سازمان ملل متحد مورخ ۱۵ ماه مارس ۲۰۰۶. اهميت اين قطعنامه در شناختن جايگاه سازمانی يو پی آر در شورای حقوق بشر است:
http://persian.iranhumanrights.org/1388/02/ohchr251
· قطعنامه ۵/۱ شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد مورخ ۱۸ ماه ژوئن سال ۲۰۰۷ که کليه اصول، منابع و ساختار يو پی آر در آن تشريح شده است:
http://persian.iranhumanrights.org/1388/02/hrcres51
از آنجا که اسناد مبنا برای بررسی دوره ای عمومی، منشور سازمان ملل متحد، بيانيه عمومی حقوق بشر، اسناد حقوق بشر که دولت مورد بررسی عضو آن است، پيمان ها و تعهدات داوطلبانه و قوانين بشردوستانه قابل اجرا برای کشور مورد بررسی است، فهرست و نسخه هايی از اين اسناد نيز در اينجا در دسترس است.
خلاصه ای از توصيه های مراجع مختلف سازمان ملل در ۴ سال گذشته در مورد ايران تهيه شده که آن هم به فارسی در اختيار خواهد بود. همانگونه که در قطعنامه ها خواهيد خواند، کار سازمان های غير دولتی و فعالان حقوق بشر اين نيست که اين توصيه ها را فهرست کنند. اداره کميسيونر عالی حقوق بشر نحوه اجرای همه اين توصيه ها را در گزارش خود خواهد آورد. اهميت اين توصيه ها برای افراد و سازمان های مدافع حقوق بشر صرفا اطلاع است و در صورت لزوم ارجاع در گزارش خود.
به مرور گزيده ای از تجربيات کشورهای مختلف نيز به فارسی در دسترس خواهد بود.
برای اطلاع بيشتر از بررسی دوره ای عمومی به سايت کمپين بين المللی حقوق بشر در اين پيوست مراجعه کنيد:
http://persian.iranhumanrights.org/1388/02/upr