فرهنگ مداحی و تملق در نظام سياسی ايران، مجيد محمدی، راديو فردا

بر آمدن نظام ولايت فقيه در سال‌های پس از انقلاب و مطلقه و غير دمکراتيک شدن آن به بروز دوباره فرهنگ تملق و مداحی ارباب قدرت انجاميد. هم آيت‌الله خمينی و هم مردم در سال‌های دهه شصت حساسيت بيشتری به اين فرهنگ داشتند و ميزان بروز آن بسيار کمتر از دوران آيت‌الله خامنه ای بود. در دوران آيت‌الله خامنه‌ای هم رهبری و بيت وی رسما چنين فرهنگی را تبليغ می کرده‌‌اند و هم مداحان و تملق‌گويان از مواهب رفتار خويش به خوبی بهره‌مند شده‌ و به مقامات بالا رسيده‌اند.

مسابقه مداحی و تملق

مقامات نظامی از آيت‌الله خامنه‌ای با عنوان مولا ياد می کنند: «هم اکنون زمزمه‌های تحرکاتی در مراکز آموزشی شنيده می شود و ما بايد در اين خصوص با وحدت رويه‌ای که مولای ما از ما توقع دارند در اين زمينه هوشيار باشيم و برخورد مناسبی در اين خصوص بنماييم.» (سردار علی فضلی، فرمانده سپاه سيدالشهدا استان تهران، راديو فردا، ۱۵ شهريور۱۳۸۸) در تاريخ شيعه از تعبير مولا فقط برای امام اول شيعيان استفاده می شده است. حتی اين تعبير برای اشاره به آيت‌الله خمينی نيز استفاده نشد.

آيت‌الله خامنه‌ای خود به اين فرهنگ مداحی با مدعاهای بزرگش دامن می زند. او معتقد است «از همه اين آقايان [نامزدهای رياست جمهوری] اوضاع کشور را بيشتر می‌دانم و بهتر خبر دارم." (سخنرانی در کردستان، کيهان،۲۳ ارديبهشت ۱۳۸۸) اين چنين فردی طبعا بايد افرادی را برای شغل مداحی و تملق خود به کار گيرد. در بيت آيت‌الله خامنه‌ای و کسانی که با وی ديدار می کنند به ندرت می توان فردی منتقد سياست‌های وی را يافت. آن‌ها نيز که شجاعت انتقاد را داشته باشند از دستگاه رهبری طرد می‌شوند.

خاصان درگاه، مدام بايد از کمالات رهبری و توجه وی به دانش و ادبيات و هنر قلم‌فرسايی کنند تا قدرت مطلقه و نظارت ناپذير وی توجيه شود. غلامعلی حداد عادل که به يمن ارادت به آيت‌الله خامنه‌ای صاحب مقامات مهم از جمله نمايندگی و رياست مجلس (با ابطال آرای يکی از نمايندگان مجلس ششم) شده است در يک يادداشت از گستردگی حيطه مطالعاتی، مداومت در مطالعه، تعداد زياد کتب، و وسعت نظر "آقا" ياد می کند و از ويی به عنوان رشيد الدين فضل الله يا خواجه نصير الدين طوسی و يگانه دهر در دوران خود معرفی می کند. (گشتی در کتابخانه شخصی رهبر انقلاب، تابناک، ۲۳ آبان ۱۳۸۸) مقامات و رسانه‌های جمهوری اسلامی برای بالاتر رفتن از پله‌های قدرت و خنثی کردن سعايت رقبا در مداحی از آيت‌الله خامنه‌ای بر هم پيشی می‌گيرند. اکنون رقابت ايدئولوژيک و کارايی نيست که تعيين کننده قرب و بعد افراد اقتدارگرا از آيت‌الله خامنه‌ای است بلکه ميزان ارادت پذيری و مداحی است.

استبداد مايه ثبات و امنيت

اين فرهنگ در بستری رشد می کند که استبداد دينی (ولايت فقيه) مايه امنيت و استقرار آرامش و ثبات سياسی معرفی شود. از نگاه توجيه کنندگان استبداد «ولايت فقيه لنگرگاه نجات کشور از بحران هاست. ... رهبر معظم انقلاب پناهگاه ملت و عامل نجات انقلاب اسلامی از بحران های مخرب است. ... اگر (جايگاه) رهبر معظم انقلاب در کشور تضعيف شود همه ارکان نظام تضعيف و به صورت سيستماتيک انقلاب با مشکل مواجه خواهد شد. ... اگر کسانی به هر دليل ولايت فقيه را تضعيف کنند همه سنگرها و تکيه گاه های مردم و انقلاب را متزلزل کرده اند. ... رهبری بالاترين مقام رسمی و قانونی کشور است و با نظارت بر سه قوه و تعديل و هماهنگ کردن آنها، هرگونه اصطکاک را نيز برطرف خواهد کرد.» (محسن غرويان، ايرنا، ۲۸ مرداد ۱۳۸۸) بنا براين ديدگاه در کشورهای دمکراتيک که ولايت فقيه وجود ندارد بحران هميشگی بر قرار است، همه ارکان نظام سياسی ضعيف هستند، مردم تکيه گاهی ندارند و سه قوه مدام در حال تنازع با يکديگرند.

خبرگزاری‌ها و رسانه‌های مداح

خبرگزاری فارس در تنظيم اخبار مربوط به آيت‌الله خامنه‌ای در مداحی و چاپلوسی سنگ تمام می گذارد. آيت‌الله خامنه‌ای در اين گزارش‌ها "آقا" ست و همه به دست بوس وی می‌آيند. اين خبرگزاری بالاخص در ديدارهای عمومی تنها نکاتی را برجسته می کند که بيانگر شيفتگی و اطاعت و تبعيت و خذلان محض هستند. اين امر بالاخص در مورد دانشگاهيان و دانشجويان پر آب و رنگ تر اعمال می شود تا نشان داده شود که تحصيل کردگان محو جمال "آقا"يند و بقيه مردم با الگو گرفتن از دانشگاهيان بايد خاک پای آقا باشند (نگاه کنيد به گزارش‌های خبرگزاری فارس از ديدار دانشجويان و اساتيد دانشگاه‌ها با "آقا"، ۶ و ۹ شهريور ۱۳۸۸) گزارش‌های اين خبرگزاری مطالب کيهان را به صورت موادی که توسط غير باورمندان به ولايت فقيه تنظيم شده می‌نماياند.

گزارش خبرگزاری فارس از ديدار آيت‌الله خامنه‌ای با دانشجويان بسيجی مداحی را به اوج می رساند: «پس از شعارها و ابراز احساسات چند دقيقه‌ای دانشجويان، شعاعی دانشجوی دکترای دانشکده علوم و حديث و رتبه اول مسابقات بين‌المللی قرآن کريم در هندوستان، قرآئت قرآن را آغاز می‌کند. همراه با صدای زيبايی که دارد، آيه‌های مناسبی را هم انتخاب کرده است: "واعتصمو بحبل‌الله جميعا و لاتفرقوا " و حضار می‌دانند که اين حبل‌الله چيست. ... ابراز رضايت "آقا " از تحليل‌های دانشجويان، قند را در دل آنها آب کرد. ... تشکل‌های دانشجويی در ماه مبارک رمضان [در] ... افطاری .. ميهمان رهبر معظم انقلاب خاطره‌انگيزترين و مهم‌ترين ديدار ساليانه خود [را داشتند]" (خبرگزاری فارس، ۶ شهريور ۱۳۸۸)

ديگر خبرگزاری‌های دولتی نيز مداحی ولايت را به عنوان خبر تنظيم کرده و ارسال می کنند. خبرگزاری جمهوری اسلامی در خبری با عنوان «روايتی ديگر از نماز جمعه امروز تهران؛ خبری در راه است» خبر رسانی را به وضوح به مداحی تبديل می‌کند:

کليدواژه‌ها از جمله آقا، رهبر، مقتدا، ولايت و ... بر لبان روزه داران جاری می‌شود...

عبارت پشتيبان ولايت فقيه باشيد تا به مملکت شما آسيبی نرسد از مقابل ديدگانت عبور می‌کند...

وقتی او نامه‌ای برای رهبر می‌نويسد و با تمام توان تلاش می‌کند آن را به دست مسئولی برساند...

دری باز می‌شود و نمازگزاران دوان دوان به سوی آن حرکت می‌کنند...

....

انتظارها به شماره می‌افتد تا حرف دل را بشنوند...

وقتی نوجوانی عکس رهبرش را بالا می‌گيرد...

وقتی وسعت تکبير در حجم بلندگوها نمی‌گنجد...

قلم‌ها ديگر نمی‌نويسد و می‌خواهی با همه وجود به سخنان او گوش دهی...

....

همه آرامند و همه جا آرام است...

عده‌ای منتظر ورود کسی هستند...

پس خبری در راه است...

روز علی است و علی می‌آيد (ايرنا، ۱۹ شهريور ۱۳۸۸)

رسانه‌های حکومتی برای عقب نيفتادن از ديگران در مداحی بر يکديگر سبقت می‌گيرند. تيتر کيهان در مورد سفر ولی فقيه به کردستان اين است: «خورشيد انقلاب روز سه شنبه از کردستان طلوع می کند.» (کيهان،۲۰ ارديبهشت ۱۳۸۸) عنوان گزارش کيهان از واکنش مردم به سفر آيت‌الله خامنه‌ای به کردستان اين است: دست دعا چشم اميد (کيهان،۲۳ ارديبهشت ۱۳۸۸) کيهان از آيت‌الله خامنه‌ای با عنوان ولی فقيه و مرجعيت اعلای شيعه ياد می‌کند. (کيهان، ۸ شهريور ۱۳۸۸)

مقام ولی فقيه کسانی را در روزنامه‌ها و سازمان راديو تلويزيون منصوب می کند که ظرفيت اين مداحی‌ها و تملق گفتن‌ها را برای حفظ مقام و شغل خود داشته باشند. در سراسر رسانه‌های تحت نظر ولی فقيه حتی يک مورد به چشم نمی‌خورد که کسی با رويکرد انتقادی نسبت به نظام سياسی، ولايت فقيه و شخص رهبری و نهادهای تحت نظر وی در اين رسانه‌ها به کار مشغول باشد.

بازآفرينی سنت خلعت به شعرای مداح

آيت‌الله خامنه‌ای مرتبا ديدارهايی با شعرای مداح وی برگزار می‌کند و به اين شعرا هديه‌های چند ميليون تومانی يا موقعيت‌های کسب پروژه‌های فرهنگی و تبليغاتی از سازمان‌های دولتی اعطا می کند. اين جلسات به عنوان محل ارائه شعر انقلاب و نسل امروز از سوی رهبری معرفی می‌شود. همچنين شعر شعرای غير مداح تحقير می‌شود.

آيت‌الله‌های کيهان

در برابر مداحی و اطاعت از ولی فقيه، وفاداران به استبداد از امتيازات گوناگون منزلتی، مالی و سياسی برخوردار می شوند. در حوزه منزلت، اين افراد به سرعت از مدارج اجتماعی بالا مثل آيت‌الله برخوردار می شوند و روزنامه های دولتی يک شبه آنها را به اين عناوين مفتخر می کند. صادق لاريجانی، و احمد خاتمی نمونه های خوبی از اعطای نشان آيت‌الله توسط روزنامه کيهان (از طرف مقام ولايت) هستند. در حوزه های مالی افراد مطيع از رانت‌ها، وام‌های کم بهره و شرکت‌ها و اموال مصادره‌ای و دولتی به ثمن بخس برخوردار می شوند. در حوزه سياسی نيز شورای نگهبان با رد صلاحيت منتقدان، وفاداران و مداحان را به نمايندگی مجلس يا رياست جمهور منصوب می کند. غير از نهادهای ظاهرا انتخابی، نهادهای انتصابی نيز با اين افراد مديحه‌سرا و متملق پر می‌شود.