هاشمی رفسنجانی: جهان اسلام از وحدت و همدلی فاصله گرفته است، تحجر، دگماتيسم و تعصب مانع آزادانديشی می‌شود، ايلنا

ـ فرقه‌گرايی فکری يک موضوع من‌درآوردی است که ريشه آن در خوارج است.

ايلنا:رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام هشدار داد که جهان اسلام از وحدت و همدلی فاصله گرفته است و در همين ارتباط گفت:اختلافات منحصر به جهان اسلام نيست و در مسيحيت هم وجود دارد اما در اسلام با حضور محور اصلی وحدت يعنی قرآن و پخش آن از رسانه‌های گوناگون انتظار بيشتری در مورد وحدت وجود دارد.
به گزارش خبرنگار ايلنا، آيت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی در همايش کنفرانس وحدت اسلامی که در محل سالن اجلاس سران برگزار شد، اظهار داشت: چيزی که برای همه روشن است اين است که جهان اسلام با همه وسعت و امکاناتی که دارد و می‌تواند قوی‌ترين بخش جامعه بشيری باشد دچار اختلافات است و از وحدت و همدلی مقداری فاصله دارد که اين برخلاف خاص صريح قرآن، اسلام و عقل است.
وی افزود: حيف است که نزديک به ۶۰ کشور مستقل اسلامی با در دست داشتن بهترين نقاط سوق‌الجيشی جهان و مکتب انسان‌ساز و راهنمايی به نام قرآن نتواند از نعمت اتحاد برخوردار باشند. البته نمی‌گويم که از اتحاد برخوردار نيستيم ولی اين ميزان کم است.

رئيس مجلس خبرگان رهبری با بيان اينکه ارزش همدلی و اتحاد کاملا روشن است و ضررهای تشتت و جدال نادرست که اتلاف منابع، وقت و فرصت‌ها می‌باشد عيان است يادآور شد: اختلافات منحصر به ما نيست و در مسيحيت هم وجود دارد اما در اسلام با حضور محور اصلی وحدت يعنی قرآن و پخش آن از رسانه‌های گوناگون انتظار بيشتری در مورد وحدت وجود دارد.
هاشمی‌رفسنجانی تاکيد کرد: يکی از ملاک‌های به دست آوردن اتحاد تقواست و شايد اين کمبود برای جامعه اسلامی وجود داشته باشد و بسيار دردآور است.
وی با بيان اينکه دردهای مربوط به اختلافات بی‌علاج نيستند تصريح کرد: برخی از اختلافات فکری و عقيدتی، بخشی فقهی و قسمتی ديگر هم سياسی است که دو نهاد درگير آن هستند و نزاع‌های فرعی فراوانی هم وجود دارد که خود را به سه منبع ذکر شده اختلاف منتهی می‌کنند.
رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام با خاطرنشان ساختن اينکه در اسلام، قرآن و عقل راهکارهای روشنی برای وحدت وجود دارد ادامه داد: راه‌حل اختلافات عقيدتی علم کلام است و اگر بحث‌های کلامی را در فضای آرام بين صاحبنظران بيان کنيم و بدون خشونت و نزاع مسائل کلامی را حل کنيم اختلافات عقيدتی کمتر می‌شود.
وی با بيان اينکه اختلافات فقهی هم مختص علماست و آنها هستند که در مقررات دينی اختلاف دارند البته نمی‌توان گفت: نبايد اختلاف در اين زمينه باشد و خود خدا هم اين را می‌خواهد و اگر اختلاف به نزاع کشيده نشود مضر نيست و می‌تواند منشا پيشرفت شود اما گاهی از اختلاف نظرها استفاده‌های بدی می‌شود و امت را در مقابل هم قرار می‌دهند که ريشه اين اختلاف‌ها در اجتهاد است و اگر علما و دانشگاهيان در اين زمينه رفع اختلاف نکنند نمی‌توان انتظار داشت که مردم دچار اختلاف نباشند ضمن آنکه وقتی اختلافات به مردم برسد تعصب هم ايجاد می‌شود.
هاشمی‌رفسنجانی با اشاره به بخش سوم اختلافات گفت: امروز و به خصوص پس از تلاش‌های دست‌های استکباری برای جدايی کشورهای استکباری، اختلافات مرزی و عشيره‌ای و نيز بين ملت‌ها و کشورها ايجاد شده است و بسياری فرصت‌ها را گرفته و در اختيار ديگران می‌گذارد که از آن سوءاستفاده می‌کنند و در اينجا عمدتا احزاب، سياستمداران، مديران کشورها و دولت‌ها نقش ايفا می‌کنند که جای آنها در اين اجلاس خالی است.
وی يادآور شد: البته سازمان کنفرانس اسلامی و سازمان رابط‌العلمای اسلاميتشکيل شده ولی متاسفانه در اجلاس‌های آنها به جای اينکه به هم برسيم نزاع پيدا می‌شود که در عين حال کارهای خوبی هم در آنها انجام می‌شود و از امکانات کشورهای اسلامی و به خصوص بانک‌ها به خوبی استفاده می‌شود ولی در هر صورت اين استفاده کمتر از توقع اسلام و قرآن است که مرجع حل اختلافات هستند.
وی با بيان اينکه علما در بخش سوم اختلافات مذکور هم نقش دارند اظهار داشت: آنها پل ارتباطی مردم و دولت‌ها هستند که دانشگاه‌ها نيز به آنها اضافه شده‌اند زيرا حضور آنها بسيار می‌تواند سازنده باشد و لذا پيوند بين حوزه‌ها و دانشگاه‌ها ضروری است و نبايد بين آنها مرزبندی شود که متاسفانه برخی می‌خواهند نگذارند اين دو بخش به هم برسند و می‌خواهند مرزبندی کنند.
هاشمی‌رفسنجانی با بيان اينکه راه‌حل اصلی مشکلات در قرآن است خاطرنشان کرد: ممکن است اختلافاتی در تفسير وجود داشته باشد اما اگر نکات مشترکی را از آن بيرون بياوريم و تابلوی راه قرار دهيم می‌توانيم بسياری از اختلافات و نزاع‌ها را حل کنيم و در عين حال مقداری از اختلافاتی که بايد باشد بماند.
رئيس مجلس خبرگان رهبری در ادامه با اشاره به اينکه پيامبر تفسير عملی مناسبی از قرآن است و بيان اينکه ايشان با انسان‌سازی کار خود را آغاز کرد به بيان روند تاريخی آن زمان پرداخت و گفت: پيامبر در طول ۱۰ سالی که اسلام حکومت تشکيل داد توانست امت را به وحدت برساند.
وی با طرح اين پرسش که چه چيزهايی لازم است تا انسانی مانند زمان پيامبر به دست بيايد تصريح کرد: اگر انسان‌های عالم، آگاه، متقی و متخلق به اخلاق اسلامی پرورش يابند هم تکامل سرعت می‌يابد و هم اختلافات کم می‌شود و اختلافات باقی‌مانده نيز به بعد نادانی يا بداخلاقی انسان‌ها برمی‌گردد و حتی در بين علما هم اگر کسانی مبتلا به سوءاخلاق باشند اختلافات بروز می‌کند و لذا علم اخلاق عمده‌ترين راه ايجاد وحدت و پرهيز از اختلاف و نزاع است.
وی با بيان اينکه اگر انسان‌ها قرآن را با قيمت مورد بررسی قرار دهند راه‌حل تمام انحرافات اخلاقی را پيدا می‌کنند که رفتار ائمه شيعه و سنی نيز از آن برخواسته است گفت: متاسفانه در حوزه‌ها به اين مساله پرداخته نمی‌شود و علی‌رغم پرداختن به ادبيات، اصول و... به اخلاق به طور عينی و تحليلی توجه نمی‌شود و به طور رسمی تدريس نمی‌شود در حالی که بحث‌های اخلاقی قرآن بيشتر است.
وی با تاکيد بر اينکه در مدارس، دانشگاه‌ها و حوزه‌های علميه و رسانه‌ها بايد اخلاق در ابتدای کار تدريس شود ادامه داد: خداوند يک مسير بسيار عظيمی را تعبيه کرده است و آن اجتهاد است و بحث‌هايی که هم‌اکنون مطرح است در ابتدای اسلام و مجتمع کوچکی مانند مدينه مطرح نبود و لذا از همان زمان پيامبر دستور تفقه داده شد و اجتهاد مکمل خاتميت دين است که اگر آن را نداشتيم آنچه از طريق اصحاب پيامبر و ائمه می‌رسيم کافی نبود.
رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام تاکيد کرد: اجتهاد بايد در فضای آزادانديشی که انسان بتواند به خوبی مطالعه کند انجام شود و آزادانديشی عضو اصلی اجتهاد است زيرا قرآن هيچ‌گاه نگفته گوش‌هايتان را ببنديد و به حرف کسی گوش ندهيد و اوج گرفتن تمدن اسلامی نيز معلول آزادانديشی آن بود.
وی با تاکيد بر اينکه حوزه‌ها و دانشگاه‌ها بايد به اختراعات و ابتکارات جديد در دنيا توجه کنند، گفت: خداوند ملتی را که گوش آن باز باشد و به خود اجازه دهد به دنبال بهترين‌ها برود و آنها را بپذيرد دوست دارد و با وجود اجتهاد ما ظرفيت زيادی را در اين زمينه داريم و اين بابی است که خداوند به روی ما باز کرده است.
وی با بيان اينکه تحجر، دوگماتيسم و تعصب مانع آزادانديشی می‌شود تصريح کرد: علم و فرهنگ چيزی نيست که انسان بتواند از آن فرار کند و فرهنگ را می‌توان در هر جامعه‌ای گسترش داد البته نشر دانش آسان‌تر از آن است.
رئيس مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اينکه بحث و جدال يک پايه وحدت است و مناظره يک سنت پيامبر و ائمه بوده است که ائمه شيعه و سنی نيز در حضور حکومت‌ها بدان می‌پرداختند افزود: ما در اين زمينه جديدالولاده هستيم و دنيای اسلام بايد مسائلش را از طريق همين جدال و مباحثه‌ها انجام دهد ولی اگر به تعصب آميخته شود و رنگ دوگماتيسم بگيرد مباحثه تبديل به نزاع می‌شود.
هاشمی‌رفسنجانی با اشاره به سفارش اسلام در مورد قرارگيری علم و دانش و تاکيد بر اينکه تعقل هيچ سازگاری با تحجر ندارد به موضوع فرقه‌گرايی پرداخت و اظهار داشت: برخی فرقه‌ها ريشه‌های استکباری دارند اما فرقه‌هايی که خودمان می‌سازيم پايه نزاع و خشونت می‌شود و فرقه‌گرايی فکری يک موضوع من‌درآوردی که ريشه آن در خوارج است.
وی تاکيد کرد: تندروی و افراط و تفريط در اسلام وجود ندارد و اين مساله از انحرافات تاريخی بشريت است و بايد توجه داشت که با اعتدال همه مسائل را می‌توان حل کرد.
رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام با اشاره به فاجعه غزه که مسيحی‌ها آن را جنايت بشری ناميدند و مسلمانان بدان توجه نکردند و نيز با ذکر فجايعی مانند جنگ ۳۳ روزه لبنان و کشتار در افغانستان و عراق اظهار داشت: اين مسائل اصلا با فضای اسلامی سازگاری ندارد و بايد با اجتهاد نيرومند، سعه صدر، فکر باز و عقل آماده انديشيدن به سراغ معارف انسانی برويم.
رئيس مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اينکه از روز اول پيروزی انقلاب مساله اتحاد را مدنظر داشتيم گفت: اين توجه مديون تفکر امام راحل است که رهبر گرانقدر انقلاب بعدا آن را به شکل مجمع تقريب مذاهب درآورد و دانشگاه مذاهب اسلامی تشکيل شد و بايد توجه کنيم که ما مسلمانان با يکديگر پدرکشتگی نداريم و بايد به اتحاد توجه کنيم.
وی در پايان با هشدار نسبت به اينکه موج فتنه را در منطقه خودمان می‌بينم که از اختلافات عمدتا سياسی سرچشمه می‌گيرد، ابراز عقيده کرد: اشکال عمده اين اختلافات در اخلاق است و لذا اخلاقيون بايد به داد بشريت برسند.