روز جهانی آزادی بيان در اينترنت در گفتگوی کيواندخت قهاری با محمدرضا معينی، مسئول بخش ايران سازمان گزارشگران بدون مرز، صدای آلمان

در روز چهارشنبه، ۱۲ مارس، سازمان گزارشگران بدون مرز به مناسبت روز جهانی آزادی بيان در اينترنت، بررسی خود را در باره وضعيت سانسور اينترنت در جهان منتشر کرد. طبق اين بررسی در ۱۵ کشور جهان، از جمله در ايران، سانسور اينترنتی به شدت اعمال می‌شود. محمدرضا معينی، مسئول بخش ايران سازمان گزارشگران بدون مرز به پرسش‌هايی در اين زمينه پاسخ گفت.

دويچه‌وله: آقای معينی، امروز را «سازمان گزارشگران بدون مرز»، روز جهانی آزادی بيان روی اينترنت اعلام کرده است. يعنی قرار است در دنيای مجازی تظاهراتی برپا بشود؟
محمدرضا معينی: اين روز عملا برای ما و سازمان گزارشگران تبديل به روزی می‌شود که در آن بايد دشمنان آزادی بيان بر روی اينترنت را معرفی کنيم. در همين رابطه ليستی را که ما هرساله به روز می‌کنيم و منتشر می‌کنيم، يعنی ليست کشورهای دشمن اينترنت را معرفی کرده‌ايم. در سال گذشته اين ليست ۱۳ کشور بودند، امسال به ۱۵ کشور ارتقاء پيدا کرده‌اند.

يعنی کدام کشورها اضافه شده‌اند؟
دو کشور آفريقايی برای اولين‌بار اضافه شده‌اند، کشور زيمبابوه و اتيوپی که ما در اطلاعيه توضيح داده‌ايم، با آنکه ضريب نفوذ اينترنت در اين کشورها خيلی ضعيف است، ولی به همان اندازه ضريب نفوذ، سانسور و مسدودسازی در اين کشورها ادامه دارد.

ايران هميشه جزو کشورهای صدر اين جدول بوده است. امسال در کجای اين جدول قرار گرفته است؟
متاسفانه همچنان صدرنشينی ايران در اين ليست ادامه دارد. در اين رابطه ما در گزارشی که تهيه کرده‌ايم بر دو نکته تاکيد کرده‌ايم که در خاورميانه يک واقعيت هست. در کشورهای خاورميانه از جمله نمونه‌ی بارزش را ما ايران طرح کرده‌ايم که از يک سو توسعه‌ی اقتصادی به دليل سودآوری اين بخش از تکنولوژی مدرن که می‌گويند، رو به گسترش است. ما در ايران می‌توانيم بگوييم، بنابر آمار رسمی که ارائه داده‌اند و تقريبا واقعی هم هست، تعداد کاربران اينترنت از سال ۱۳۸۴ تا کنون حدودا ۱۸ برابر شده است. به همين دليل کشورهای خاورميانه و از جمله ايران تسهيلاتی را برای دسترسی به اينترنت درنظر می‌گيرند، اما به همان ميزان هم مهار اطلاعات بر روی سايت‌ها، بر روی اينترنت و کنترل و مسدودسازی ادامه دارد. در اين رابطه ما بر ايران، علاوه بر اينکه سانسور و اينترنت ادامه دارد، ولی به عنوان کشور پويايی در عرصه‌ی وبلاگستان و وب‌نگاری تاکيد کرده‌ايم و آن را معرفی کرده‌ايم.

چندی پيش از طرف وزارت کشور صحبتی عنوان شده بود که در روز انتخابات احتمال بستن اينترنت هست. اين را شما چطور ارزيابی می‌کنيد؟
اشکال سانسور در کشورهای مختلف متفاوت است، ولی اين را گويا وزارت کشور ايران تکذيب کرده‌ است. اما ما بعيد نمی‌دانيم، چون اين نوع سانسور بر اکثريت سايت‌های اطلاع‌رسانی مستقل و آزاد، و حتا بخشی از سايت‌هايی که مخالف سياست‌های دولت هستند و در همان جناح محافظه‌کاران قرار دارند، اعمال می‌شود. از جمله به عنوان مثال در سال گذشته ما ديديم که مثلا سايت آقای محسن رضايی فرمانده سابق سپاه پاسداران، «سايت بازتاب»، مسدود شد. اما اين نوع سانسور عملا می‌تواند اعمال بشود. يعنی دولت ايران اين قدرت و اين توانايی را دارد که بتواند با اينترنت هرکاری که می‌خواهد انجام بدهد. به همين دليل هم هست که نامش در ليست سياه ۱۵ کشور دشمن اينترنت قرار گرفته است.

با توجه به حد استفاده از اينترنت در ايران بستن يک روز سايت‌های اينترنتی به نظر شما چه تاثيری دارد؟

من فکر می‌کنم آن تاثيری را که، اگر واقعی باشد اين خبر البته و درست باشد و انجام بدهند، آن تاثير را ندارد. ما در همين گزارشی که در رابطه با ايران طرح کرده‌ايم، در آغاز اين گزارش صحبت کرده‌ايم که علی‌رغم همه‌ی صحبت‌هايی که از محبوبيت دولت و رييس جمهور به ويژه در رسانه‌های رسمی می‌شود، اما انتقادات ايرانی‌ها، وب‌نگاران ايرانی، وبلاگ‌نويسان نسبت به سياست‌های دولتی، نسبت به حکومت ايران و نسبت به مجموعه‌ی سياست‌هايی که در منطقه ايران پيش می‌برد روزبه‌روز بيشتر شده است. و واقعيت جامعه را بيشتر بر روی اينترنت بايد ديد. ضمن آنکه اينترنت در ايران آن وجه عمومی و توده‌ای را که می‌گويند ندارد، اما خودش نشانگر يک واقعيت است. من فکر می‌کنم حتا اگر يکروز هم تعطيل کنند، نمی‌توانند جلوی انتشار آزاد اطلاعات را بر روی اينترنت بگيرند.

آقای معينی اين تظاهرات اينترنتی سازمان گزارشگران بدون مرز تا کی طول می‌کشد؟
۲۴ ساعت عليه سانسور بر روی اينترنت از همين الان شروع شده است، يعنی ساعت ۱۱ امروز شروع شده است و تا ۱۱ فردا، پنج‌شنبه ۲۳ اسفند ادامه پيدا می‌کند بر روی سايت ما. کاربران می‌توانند بر روی سايت بيايند و نسبت به تظاهرات مجازی‌ای که انجام می‌شود، ابراز نظر کنند، پلاکارت تهيه کنند و هرآنچه می‌خواهند بر روی سايت بنويسند.

مصاحبه‌گر: کيواندخت قهاری