حمله يي که در سکوت انجام شد، اشپيگل، ترجمه؛ محمدعلی فيروزآبادی

برنهارد زند

ترجمه؛ محمدعلی فيروزآبادی، اعتماد

در آن روز يکشنبه مرگ از آسمان نازل شد. دو هليکوپتر نظامي امريکا مقابل يک خانه روستايي در آن دهکده سوري فرود آمدند، کماندوها از آن هليکوپترها پايين پريدند و تحت پوشش آتش دو هليکوپتر ديگر هشت انسان را به رگبار گلوله بستند؛ هشت نفري که به ادعاي سوريه چند غيرنظامي نيز در ميان آنان بوده اند. البته به ادعاي واشنگتن اين هشت نفر همان «ابو قديه» يکي از رهبران القاعده و افرادش بوده اند.

اما آنچه مسلم است اينکه عملياتي کماندويي مثل عمليات اخير مي تواند به مثابه انداختن جرقه يي بر بشکه باروت باشد و جنگي جديد در خاورميانه را موجب شود. «جرج دبليو بوش» رئيس جمهور امريکا در مجمع عمومي سازمان ملل متحد در ماه سپتامبر گفت؛«ما به عنوان دولت هاي مقتدر وظيفه داريم قبل از رسيدن مشکلات به مرزهاي کشورهايمان، آنها را حل و فصل کنيم.» به گفته بوش اگر دولتي در موقعيتي نباشد که بتواند تروريست ها را از «حياط خلوت» خود بيرون کند، آنگاه «اين ما هستيم که اقدام به اين کار خواهيم کرد». به عقيده يکي از کارشناسان امنيتي امريکا مي توان برگردان اين جمله رئيس جمهور امريکا را همين حمله به خاک سوريه عنوان کرد. اما اين عمليات در اين هشت هفته دشوار ميان روز انتخابات تا اداي سوگند رئيس جمهور جديد امريکا چه معنايي دارد؟ اين حمله براي سوريه، عراق و دولت هاي ديگري در دنيا که بر اين باورند همسايگان شان توان محافظت از آنها در برابر دشمنان شان را ندارند، چه معنا و اهميتي دارد؟

اين حمله عليه کشوري انجام گرفت که ظاهراً در مسير بهبودي و بهتر شدن قرار دارد. در واقع هميشه مرداني از طريق مرز سوريه براي جهاد به عراق آمده اند اما به گفته شخص ژنرال پترائوس در حال حاضر اين به اصطلاح کوچ تروريستي به مراتب کاهش يافته و در هر ماه به طور متوسط تنها 20 نفر با چنين هدفي از اين مرز عبور مي کنند. علاوه بر آن دمشق هم انعطاف بيشتري از خود نشان مي دهد و در ماه هاي اخير سفراي خود را به بغداد و بيروت فرستاده و با اسرائيل به گفت وگو نشسته است. با اين وجود سوريه هنوز هم مورد بدگماني غرب قرار دارد. آژانس بين المللي انرژي اتمي هفته پيش درخواست بازديد از کارخانه يي متروکه واقع در 170 کيلومتري «اسکريه» ( همان دهکده يي که مورد حمله امريکايي ها قرار گرفت) را مطرح کرد. اين کارخانه متروکه يک سال پيش هدف بمباران جنگنده هاي اسرائيل قرار گرفته بود و به ادعاي آژانس اين احتمال وجود دارد که اين تاسيسات متروکه يک مجتمع هسته يي باشد که سوريه با همکاري کره شمالي آن را ساخته است. اما دمشق بر خلاف مورد آن کارخانه متروکه، در مورد تجاوز امريکايي ها به خاک سوريه واکنشي صريح نشان داد و «وليد المعلم» وزير خارجه اين کشور از اين اقدام نيروهاي امريکايي به عنوان «حمله تروريستي» ياد کرد.

اين عمليات نيروهاي امريکايي به خصوص نگراني دولت عراق را برانگيخت. دولت عراق که شايد در آغاز کار چندان هم از اين حمله ناراضي نبود در عرض يک روز به نوعي تغيير موضع داد و ضمن آنکه از آن به عنوان «رويدادي ناخوشايند» ياد کرد، اظهار اميدواري کرد اين اقدام امريکا موجب خدشه دار شدن «روابط برادرانه» ميان عراق و سوريه نشود. يک روز پس از آن نيز «علي الدباغ» سخنگوي دولت عراق ضمن اشاره به حمله تجاوزگرانه نيروهاي امريکايي عليه سوريه اعلام کرد چنين اقداماتي از سوي امريکا مي تواند منجر به فسخ توافقنامه امنيتي ميان عراق و امريکا ( که هنوز در مورد آن مذاکره مي شود) شود؛ «اگر ما اين توافقنامه را امضا کنيم و روزي از خاک ما براي حمله به قلمرو همسايگان مان استفاده شود آنگاه است که عراق ديگر خود را به اين توافقنامه متعهد نمي بيند.»

يکي از دلايل اين تغيير موضع ناگهاني عراق شايد اين باشد که علاوه بر دولت هاي عربي که از اين عمليات امريکا احساس وحشت کردند، روسيه و فرانسه و چين نيز به شدت امريکا را در اين مورد به باد انتقاد گرفتند. «فرانک والتر اشتاين ماير» وزير خارجه آلمان نيز در سفر اخير خود به پاکستان (کشوري که بارها از سوي نيروهاي امريکايي مورد چنين حملاتي قرار گرفته است) نسبت به يک بي ثباتي جديد در منطقه هشدار داد و قرباني شدن غيرنظاميان را محکوم کرد. کشورهايي چون امريکا اين گونه اقدامات تجاوزگرانه را که در لواي «عمليات ضدترور» انجام مي گيرد مطابق با ماده 51 منشور ملل متحد عنوان مي کنند. اين ماده جنجالي منشور ملل متحد در بسياري از مناقشات منطقه يي جهان مورد استناد قرار مي گيرد و در غالب اوقات هم به صورتي خطرناک به اين مناقشات منطقه يي دامن مي زند. ترکيه هم با تکيه بر همين ماده قانون نيروهاي خود را تا اعماق خاک عراق اعزام مي کند و روسيه نيز به همين صورت بارها به بهانه تعقيب شبه نظاميان چچني به خاک گرجستان تجاوز کرده است.

يکي از ماموران مخفي امريکا در گفت وگويي با روزنامه امريکايي «نيو ريپابليک» از اين روش با عنوان «روش شيکاگو» ياد مي کند. اين نام اشاره يي است به «جيمز باند» که همواره علاوه بر هفت تيرکشي، در صورت لزوم مي تواند چاقوکشي هم بکند. نگراني جديد در خاورميانه هم اين است که چه بسا پس از حمله به سوريه، اين روش مورد پسند امريکا قرار گرفته باشد.

«بروس ريدل» يکي از کارشناسان امنيتي امريکا عقيده دارد اين عمليات از نظر نظامي عمليات موفقي به شمار مي آيد، چرا که نيروهاي امريکايي طي آن توانسته اند ابو قديه را «که احتمالاً در ارتباط با انتقال پيکارجويان به عراق مهم ترين عنصر القاعده در اين کشور بوده» از پاي درآورند. از سوي ديگر اين کارشناس بر اين باور است که شايد اين عمليات تکرار شود؛ «دولت بوش در حال حاضر مي تواند در ارتباط با حمله به نيروهاي القاعده به ريسک هايي به مراتب بزرگ تر دست بزند زيرا اين دولت ديگر قرار نيست با پيامدهاي چنين اقداماتي زندگي کند.»

رئيس جمهور جديد امريکا نظر مشخصي نسبت به اين گونه اقدامات ندارد و جالب آنکه هيچ يک از دو کانديداي رياست جمهوري در مورد حمله اخير به سوريه اظهارنظري نکردند اما «باراک اوباما» يک سال پيش در مورد پاکستان گفته بود؛«اگر ما اطلاعات موثقي در مورد تروريست هاي بلندپايه داشته باشيم و مشرف(رئيس جمهور وقت پاکستان) در مورد آن اقدامي نکند، آنگاه خودمان وارد عمل خواهيم شد.»