اعطای جايزه‌ "رولاند برگر" به شيرين عبادی، گفتگوی دويچه وله با شيرين عبادی

شيرين عبادی برنده "جايزه رولاند برگر برای شأن و کرامت انسانی" شدجايزه‌ی امسال بنياد "رولاند برگر" برای "شأن و کرامت انسانی" از سوی هورست کوهلر، رييس جمهوری آلمان، طی نشستی رسمی به‌طور مشترک به سازمان بين‌المللی "گزارشگران بدون مرز" و خانم شيرين عبادی در برلين اعطا خواهد شد.

جايزه "رولاند برگر برای شأن و کرامت انسانی- جهت حمايت از همکاری مسالمت‌آميز در جهان" برای دومين بار به فعالان و سازمان‌های حقوق بشری اعطا می‌شود.

مبلغ جايزه‌ی امسال يک ميليون يورو است که ۹۰۰ هزار يورو سهم سازمان بين‌المللی گزارشگران بدون مرز است. ۱۰۰ هزار يورو نيز به خانم شيرين عبادی تعلق می‌گيرد.

هورست کوهلر، رييس جمهور آلمان، در روز سه‌شنبه (۲۱ آوريل) در جشنی رسمی در Konzerthaus در برلين جوايز امسال را به برندگان اعطا خواهد کرد.

سازمان بين‌المللی گزارشگران بدون مرز در سال ۱۹۸۵ تاسيس شد و بنا به اعلاميه‌ی حقوق بشر سازمان ملل متحد برای دفاع از آزادی مطبوعات فعاليت می‌کند.

در اطلاعيه‌ی بنياد رولاند برگر آمده است: «خانم عبادی و خانواده‌ی او به علت کارها و فعاليت‌های ايشان به عنوان وکيل دادگستری به کرات مورد تهمت‌های نابجا و تهديد قرار گرفته‌اند. اين فشارها در ماه‌های اخير به شدت افزايش يافته است. بنياد رولاند برگر با اعطای جايزه به مبلغ ۱۰۰ هزار يورو مايل است، از تلاش خانم عبادی برای حفظ حقوق بشر در سراسر جهان قدردانی و از آن حمايت کند.»

دويچه‌وله: در اطلاعيه‌ی بنياد "رولاند برگر" آمده است که اعطای جايزه به شما به خاطر رويدادهای اخير در ايران بوده است. منظور کدام رويدادها هستند؟
شيرين عبادی: متاسفانه در چندسال گذشته مشکلات ما در ايران تشديد شد. دفتر کانون مدافعان حقوق بشر که به وسيله‌ی من و عده‌ای از دوستانم تاسيس شده بود و رياست آن را من برعهده دارم، به صورت غيرقانونی از سوی دادگاه انقلاب بسته و پلمب شد. ما در اعتراض به اين حرکت غيرقانونی عليه افرادی که چنين دستوری را داده بودند شکايت کيفری کرديم و گفتيم که آنها دارند از مقامشان سوءاستفاده می‌کنند و اين پرونده در دادسرای تهران تشکيل شده است. اميدوارم با رسيدگی عادلانه، استقلال قوه قضاييه به اثبات برسد.
همچنين به بهانه‌ی ماليات، مامورين امنيتی به دفتر وکالت شخصی من آمدند و برخلاف قانون تمام دفاتر و پرونده‌های وکالتی و کامپيوترهای من را که حاوی مکاتبات موکلين من، که همگی سياسی هستند، با خودشان بردند. اين مسئله کاملا خلاف معمول و برخلاف قانون است و آنها حق نداشتند اين کار را بکنند که مجددا شکايتی مطرح شد. و همچنين تعدادی آمدند در برابر دفتر وکالت من و در حالی که شعار می‌دادند تابلوی وکالت من را کندند، در و ديوار خانه را با نوشتن شعار خراب کردند. از نيروی پليس استمداد طلبيدم. دو پليس آمدند ولی فقط نظاره‌گر تخريب بودند و کاری نکردند.
مجموعه‌ی اين اعمال شايد به نظر می‌رسيد که باعث شود کار کانون مدافعان حقوق بشر تعطيل بشود، ولی من در کنار تمامی دوستانم تصميم گرفتيم که فعاليت‌های خودمان را ادامه بدهيم، ادامه هم داديم مثل سابق، و حتا اخيرا هم يک اقدام ملی شروع کرديم: مبارزه با اعدام افراد کمتر از هجده سال. ما فراخوانی داديم به نام «اعدام بس کودکان» که قبلا هم با تعدادی از علما، فقها، سياسيون، اساتيد حقوق صحبت کرديم، موافقت همه‌ی آنها را جلب کرديم برای اين حرکت ملی، يعنی «اعدام بس کودکان». و من فکر می‌کنم با اين کار ما به جوان‌های اين مملکت می‌خواستيم نشان بدهيم که از مشکلات نهراسند. مشکل هميشه هست. مهم اين است که آدم بتواند در شرايط دشوار وظيفه‌اش را انجام بدهد.

دويچه‌وله: با توجه به اين که بنياد رولاند برگر بنيادی غيردولتی است، اهميت پشتيبانی و اعطای جايزه از سوی رييس جمهور آلمان، آقای هورست کوهلر، چيست؟
شيرين عبادی: اصولا توقع ما از همياری و همدلی بنيادهای غيردولتی است. ما چشم اميد به مردم جهان داريم، نه دولت‌های جهان. مردم برای ما اهميت بيشتری دارند و به همين دليل است که من خوشحالم از اين که مورد تقدير و تشويق يک نهاد مردمی قرار گرفته‌ام و طبيعتا چون رييس جمهور آلمان اين جايزه را می‌دهد. خب ممنون هستيم که از سوی نمايندگان مردم هم اين جايزه را به من اعطا می‌کنند، ولی آنچه مهم است اين است که يک نهاد مردمی و نه دولتی من را مورد تشويق قرار داده است.

دويچه‌وله: شما در کميته‌ی اعطای جايزه‌ی بنياد رولاند برگر هم عضويت داريد. دليل انتخاب سازمان بين‌المللی "گزارشگران بدون مرز" به‌عنوان برنده‌ی امسال، در کنار شما، چيست؟
شيرين عبادی: اين سازمان کمک‌های موثری در جهت جريان اطلاع‌رسانی در سطح بين‌المللی کرده است و در کشورهای زيادی از جمله در ايران فعاليت‌های مفيدی داشته است. من همواره ژورناليست‌ها را همکاران خوب مدافعان حقوق بشر ناميده‌ام، زيرا بدون کمک آنها فرياد مظلومين و قربانيان نقض حقوق بشر شنيده نمی‌شود و از اين جهت اين سازمان که نماينده‌ی گزارشگران بين‌المللی است، مورد تقدير قرار گرفت. با تقدير از اين سازمان ما در حقيقت از تمام ژورناليست‌هايی که در سراسر جهان کمک می‌کنند تا صدای مظلومين به گوش مردم دنيا برسد سپاسگزاری کرده‌ايم.
در مورد جايزه‌ی بنياد رولاند برگر بايستی بگويم که من جزو هيات ژوری هم هستم و بنا به دلايلی که شرح دادم رای من برای سازمان "گزارشگران بدون مرز" بود و خوشبختانه همه‌ی ما اجماع داشتيم و متفق بوديم که اين سازمان لياقت دريافت چنين جايزه‌ای را دارد. در عين حال من خودم هم جزو ليست نهايی اين جايزه بودم و موقعی که می‌خواستند راجع به من هم صحبت شود، من به تقاضای خودم از جلسه بيرون رفتم که ساير اعضای هيات ژوری آزادی عمل داشته باشند تا تعيين کنند آيا امسال يک يا چند برنده خواهند داشت. چند روز بعد که آن جلسه تشکيل شد به من اطلاع دادند که امسال را به هر دو نفر جايزه خواهند داد. يعنی يک شخص حقوقی سازمان "گزارشگران بدون مرز" و يک شخص حقيقی که من باشم. من به‌هرحال از لطف ساير هيات ژوری نسبت به خودم سپاسگزاری می‌کنم.

دويچه‌وله: می‌توانيد برخی از اعضای اين هيات داوران را نام ببريد؟
شيرين عبادی: اعضای اصلی علاوه بر پرفسور برگر، آقايان کوفی عنان، محمد يونس، يوشکا فيشر بودند و من هم که از سال گذشته به عنوان هيات ژوری انتخاب شده بودم و امسال دومين سالی است که اين جايزه اعطا می‌شود.

دويچه‌وله: همان طور که اطلاع داريد در حال حاضر کنفرانس ضد نژادپرستی سازمان ملل در ژنو برپاست. اما بسياری از کشورها و مردم جهان بخاطر شرکت دولت‌های غيردموکراتيک و دفاع آنها از حقوق بشر و رفع تبعيض در شگفتی‌اند. نظر شما در مورد نتايج کار چنين کنفرانس‌هايی چيست؟
شيرين عبادی: اساسا هر کنفرانسی بايستی منتج به نتايج عملی شود که از گفت‌وگوی صرف بيرون بيايد و برای اين که يک چنين اتفاقی بيفتد، علاوه بر دولتها بايستی نهادهای مردمی بين‌المللی هم در بحث و در تصميم‌گيری‌ها بتوانند شرکت کنند. زمانی که سازمان ملل متحد را تشکيل دادند، فرض براين بود که غالب دولت‌ها، اگر نه همه، ولی غالب دولت‌ها منتخب مردم خود هستند. ولی می‌بينيم که در عمل اين طور نشد و بسياری از دولت‌ها منتخب واقعی مردم نيستند. به همين خاطر تصميماتی گرفته می‌شود که وجدان بين‌المللی را ارضاء نمی‌کند. برای رفع اين نقيصه اساسا ساختار سازمان ملل متحد احتياج به يک دگرگونی دارد تا هم دموکرات‌تر بشود، منظورم اشاره به ساختار شورای امنيت است، و هم اين که در تصميم‌گيری‌های مهم که مربوط است به بشريت علاوه بر دولت‌ها می‌بايستی از چهره‌های شناخته‌شده‌ی مردمی و نهادهای معروف مردمی هم دعوت شود.
به‌عنوان مثال، وقتی در شورای حقوق بشر صحبت از حقوق بشر می‌شود، اين دولت‌ها هستند که حقوق بشر را نقض می‌کنند. آيا اين درست است که فقط دولت‌ها يعنی کسانی که نوعا متهم هستند بنشينند و راجع خودشان و ديگران تصميم بگيرند؟ نه! بلکه افرادی که حقوق‌شان نقض شده، يعنی مردم، اينها هم بايستی با مکانيزم‌هايی بتوانند نمايندگان خودشان را به شورا بفرستند، که آرای خودشان را و دردهای خودشان را بيان کنند و در تصميم‌گيری‌ها هم بايستی بتوانند موثر باشند. من به خاطرم می‌آيد چندسال پيش برای بيان مشکلات حقوقی زنان به شورای حقوق بشر رفته بودم و آنجا می‌خواستم صحبت کنم که با نماينده‌ی دو کشور مواجه شدم که در شورا حضور داشتند که می‌دانستم و اطمينان داشتم که وضعيت حقوقی زنان در کشور آنها بسيار بدتر از ايران است. اين بود که من بدون اين که حرفی بزنم سرم را پايين انداختم و بيرون آمدم. ديدم من با اينها چه حرفی دارم بزنم. وضع نبايد به اين صورت دربيايد.

دويچه‌وله: آيا تحريم کشورهايی نظير آلمان و آمريکا باعث ميدان‌داری کشورهای غيردموکراتيک نمی‌شود؟ آيا سياست تحريم کنفرانس ضد نژادپرستی بدين گونه درست است؟
شيرين عبادی: اصولا تحريم در اين گونه مواقع به نظر من اقدام مفيدی نيست. بايستی شرکت کرد و حرف‌ها را زد. وقتی ما چيزی را تحريم می‌کنيم، يعنی چشم‌مان را بر روی حقيقت می‌بنديم و حاضر نيستيم عليه چيزی که آن را نادرست می‌دانيم صحبت کنيم. بايستی رفت و عقايد درست را بيان کرد. به‌جای اين که در حقيقت قهر کنيم، در را به هم بزنيم و بيرون برويم.

دويچه‌وله: نظر شما در رابطه با سخنرانی آقای احمدی‌نژاد در روز گذشته چيست؟
شيرين عبادی: من با حرف‌های ايشان موافق نيستم و همواره به اين می‌انديشم که به جای اين که ما آرزوی محو کشوری را بکنيم، بايستی آرزوی صلح بين‌المللی را بکنيم و آرزومند اين باشيم که هرچه زودتر دولت مستقل فلسطين ايجاد شود.

مصاحبه‌گر: شهرام اسلامی
تحريريه: بهنام باوندپور