چالش های دولت دهم در گفتگوی راديو بين المللی فرانسه با حسن يوسفی اشکوری و عليرضا نامور حقيقی

برنامه زمينه ها و زمانه ها - راديو بين المللی فرانسه - نزديک به سه ماه از انتخابات رياست جمهوری در ايران می گذرد.انتخاباتی که بی سابقه ترين امواج اعتراض و خشونت را در پی داشت. با ده ها کشته و چهار هزار بازداشت و محاکماتی که بسياری از ناظران آن را ناعادلانه ونمايشی توصيف کردند.

دولت محمود احمدی نژاد چند روز پيش، البته با توصیۀ کتبی آيت الله خامنه ای، برای هجده وزير کابينه اش از مجلس رأی اعتماد گرفت و بايد بزودی ادارۀ امور کشوری را به عهده بگيرد که در حوادث اخير شکاف های عميق و انکار ناپذيری را در خود نشان داد: شکاف سياسی در پايه و هرم قدرت و شکاف ميان نهاد های حکومتی.

در آستانۀ آغاز کار دولت دهم پرسش اينست که دولتی که از دل نزاعی بزرگ قد علم کرده است چگونه جای خود را باز خواهد کرد؟ چه کسانی را از جای بر خواهد کند و چه کسانی را بر سر جای خود خواهد نشاند؟ و در برابر چالش هايی که در برابر دارد چه شانسی برای موفقيت دارد؟

در ميز گردی تلفنی با آقايان حسن يوسفی اشکوری و عليرضا نامور حقيقی اين پرسش ها را طرح کرده ايم حسن يوسفی اشکوری انديشمند و پژوهشگر دينی، در پاسخ به اين پرسش که پس از اين دعوای بزرگ دولت دهم از چه ميزان اقتدار برخوردار است می گويد: ضعف اقتدار مهمترين مسئله اين دولت است که از فقدان مشروعيت سياسی ناشی شده است و اين امر ضعف کارآمدی را به دنبال خواهد داشت. وی عقيده دارد که محمود احمدی نژاد در ميان مردم پايگاهی ندارد و در ميان اصولگرايان از ضعف اقتدار در رنج است و تا اين لحظه با چوبی که آقای خامنه ای زير بغل او گذاشته است حرکت می کند و معلوم نيست اين چوب تا کجا توان کشيدن بار دولت را خواهد داشت.

اين تحليلگر سياسی پيش بينی ميکند که در آينده نارضايتی اصولگرايان خود را نشان خواهد داد وکارشان با دولت به تقابل خواهد کشيد. وی در پاسخ به اين پرسش که دولت دهم در مقابله با نارضايتی ها از ابزار سرکوب و ارعاب استفاده خواهد کرد يا راه تحبيب را در پيش خواهد گرفت می گويد روش و منش آقای احمدی نژاد و گروهش با تحبيب سازگار نيست وی قبلاً هم گفته است که می خواهد سر مخالفان را به طاق بکوبد . موفقيت او در اين امربستگی به توازن قوا خواهد داشت. آزادی سياسی يک مطالبۀ استراتژيک مردم است. اکنون بعداز سه ماه و در آستانۀ آغاز کار دولت دهم ديگر مسئلۀ انتخابات مطرح نيست ولی جنبش سبز پوشان هر چه پر قدرت تر به اشکال مختلف کار خود را دنبال خواهد کرد. اما چون هيچ يک از اصولگرايان و رهبری نظام اعتقادی به آزادی ندارند و چون نظاميان شمشير را از رو بسته اند، تقابل بيشتر خواهد شد.

عليرضا نامور حقيقی، پژوهشگر علوم سياسی دردانشگاه تورونتو، در ارتباط با چالش هايی که دولت احمدی نژاد در مقابله يا تعامل با نهاد های قدرت با آن روبرو خواهد بود می گويد: رابطۀ احمدی نژاد با نهاد های قدرت پيچيده است. تصور احمدی نژاد اينست که دولت وی توانسته با ايجاد محبوبيت توده ای، انقلاب را دوباره در مسير خود قرار دهد. در سال هشتاد و چهار او می گفت "از فتنۀ اصلاحات تير هايی به سوی رهبری نشانه گرفته شده بود و او سينه سپر کرد تا اين تير ها به رهبری اصابت نکند. اکنون، بعد از انتخابات دورۀ دهم، به نظر می رسد که او می خواهد شيوۀ جا خالی دادن در برابر تير هارا امتحان کند. عليرضا حقيقی معتقد نيست که حمايت اجتماعی از احمدی نژاد ضعيف است. اصولگرايان عمدتاً با او مخالفند ولی احمدی نژاد می گويد آن ها نفوذ چندانی ندارندو مدعی است که هم از رهبری و هم ازکل مجلس دارای رأی مردمی بيشتری است. اما بعد از حوادث بعد از انتخابات کنترل بحران به دست رهبری افتاد و چنين به نظر می رسد که احمدی نژاد در مواقع بحرانی نيازمند تکيه به نهاد های ديگر است.

عليرضا حقيقی معتقد است که بحران ميان دولت و نهاد های ديگر بيشتر خواهد شد. اصولگرايان از هم اکنون به فکر انتخابات مجلس و انتخابات رياست جمهوری آينده هستند. سه فاکتور مهم باعث خواهد شد که اصولگرايان برای آينده سياست جدايی از احمدی نژاد را در پيش گيرند. اين سه عامل عبارتند از افزايش گرانی و بحران اقتصادی، عدم سرمايه گذاری در صنايع نفتی و بدهکاری بانک مرکزی که بالغ بر چهل ميليارد دلار است. مگر آن که احمدی نژاد توانايی اقناع نهاد های قدرت را داشته باشد و بتواند زمينه را برای حضورش برای بار سوم در انتخابات رياست جمهوری فراهم کند. اين پژوهشگر علوم سياسی با اذعان به اينکه برخورد خشونت آميزی با جنبش معترضان شده است، می گويد احمدی نژاد می خواهد خود را سمبل تغيير نشان دهد و و احتمالاً سه سياست را دنبال خواهد کرداول آزاد سازی توليدات فرهنگی ، دوم استفادۀ بيشتر از زنان در کار های اجرايی و سوم رابطه با آمريکا. ولی مسئله مشارکت طبقۀ متوسط را در مديريت کشور نمی تواند حل کند.

عليرضا حقيقی معتقد است که طبقۀ متوسط کشور مدتهاست که خواستار مشارکت سياسی و مديريتی است و اين يکی از چالش های مهم دولت احمدی نژاد خواهد بود. وی در پاسخ به اين پرسش که آيا نظاميان که قدرتی بيش از پيش در قوۀ مجريه گرفته اند ظرفيت مديريت جامعه را بدون برقراری آزادی سياسی دارند می گويد، اگر بهای نفت در سطح کنونی ثابت بماند و يا کاهش يابد نظاميان با مشکل کمبود منابع مالی روبرو خواهند شد. دوم اينکه جوهر مذهبی جامعه اين خشونت هارا نمی پذيرد به ويژه آنکه گروه های معترض نه برانداز بودند و نه مسلح بنا بر اين نظاميگری خشونت آميز نمی تواند دوام آورد. سوم اينکه مشارکت سپاه در امور اقتصادی اين نهاد را شکننده خواهد کرد زيرا انگيزه های مبتنی بر منافع مالی انسجام و يکپارچگی آن را با خطر مواجه خواهد ساخت. عليرضا نامور حقيقی معتقد است که با وجود اينکه نظاميان در مقايسه با نيرو های حامی مخالفان از تشکيلات منابع مالی و رسانه ای و آمادگی به ايثاربيشتری برخوردارند، نمی توانند سياست های اين چند ماه اخير را ادامه دهند.

در بارۀ مناسبات با غرب و آمريکا وی معتقد است که دولت احمدی نژاد در صورتيکه آمريکا امتيازات خوبی بدهد با اين کشور رابطه برقرار خواهد کرد. اين امتيازات عبارتند از لغو کلیۀ تحريم های نفتی و اقتصادی و دادن تضمين امنيتی در جهت مخالفت با هرگونه حملۀ نظامی. حسن يوسفی اشکوری در اين باره معتقد است که احمدی نژاد سياست دوگانۀ سرکوب در داخل و گفتگو با غرب را دنبال خواهد کرد بدون آنکه جسارت برقراری مناسبات را با آمريکا داشته باشد.

[برای شنيدن اين گفتگو، اينجا را کليک کنيد]