دفاعيات حاتمي‌كيا بعد از «گزارش يك جشن» «متعلق به هيچ رنگ، حزب و گروهي نيستم»

ابراهيم حاتمي‌كيا از آخرين ساخته‌اش «گزارش يك جشن» سخن گفت و در يك مصاحبه‌ي مفصل توضيح داد كه « اگر محافظه‌كار بودم اين فيلم را نمي‌ساختم»، او همچنين تاكيد كرد «متعلق به هيچ رنگ، حزب و گروهي نيستم.»

حاتمي‌كيا در گفته‌هاي اخيرش اعلام كرد كه بعد از «گزارش يك جشن» به او گفته‌اند كه «براي ساخت فيلم چمران مشكلات مالي داريم»

تبليغات خبرنامه گويا	[email protected]

به گزارش خبرنگار بخش سينمايي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، ابراهيم حاتمي‌كيا كه در اولين برنامه‌ي تلويزيوني «راز» در سال 90 با اجراي نادر طالب‌زاده حضور پيدا كرد، ابتدا به نحوه‌ي شكل‌گيري ايده‌ي «گزارش يك جشن» اشاره كرد و افزود: طبق روال هميشه بر روي سوژه‌ام تحقيق بسيار كردم. دلم مي‌خواست در باب ازدواج و جوان كاري انجام بدهم، در جاهاي مختلفي همچون سالن‌هاي ازدواج و دفاتر عقد تحقيق كردم و در آخر به مكان‌هايي به نام موسسات ازدواج رسيدم. اگرچه با ديد خيلي بدبينانه‌اي به سراغ آنها رفتم، اما ديدم كه كار آنها بسيار دقيق است و تفكر من اشتباه بوده است.

وي با اشاره به تحقيقاتش براي فيلم «گزارش يك جشن» كه از سه سال قبل آغاز شده بود، يادآور شد: ابتدا فكر مي‌كردم حتما خانم‌هايي كه به اين دفاتر مراجعه مي‌كنند، از نظر سن يا جمال مشكلي دارند اما پس از مشاهده و تحقيق ديدم كه اين‌گونه نيست، به مراكزي برخوردم تا 10سال هم سابقه داشتند. در سه سال تحقيق‌ام براي اين فيلم، مدام فكر مي‌كردم كه در اين درام من كجا ايستاده‌ام، به همين دليل هم فيلمنامه سه‌بار توسط ديگران و بار آخر توسط خودم نوشته شد. براي نوشتن اين فيلمنامه مدتي از تهران جدا شدم و اين موضوع فكر مرا بسيار درگير كرده بود و مي‌خواستم حتما آن را بسازم.

نبايد توقع داشت حرفي از جنس قديم بزنم

در ادامه‌ حاتمي‌كيا درباره‌ي تفاوت موضوع «گزارش يك جشن» با موضوعات ديگر فيلم‌هايش،توضيح داد: مخاطبيني كه با من طي اين سال‌ها جلو آمده‌اند توقع دارند ابراهيم حاتمي‌كيا حرفي از جنس قديم بزند، اما من پي آنم كه جايگاه خودم را در اين شهر پيدا كنم. مي‌فهمم كه اين يك ريسك است اما برحسب فيلم‌ها و به واسطه‌ي نسلي كه با اين انقلاب جلو آمده، بايد يك جايگاه تازه‌اي را باز كنم.

نديدن جوانها نوعي خودخواهي است

كارگردان «آژانس شيشه‌اي» با بيان اين‌كه نديدن جوانان نوعي خودخواهي و محافظه‌كاري محسوب مي‌شود،ادامه داد: فكر مي‌كردم جوان مساله‌ي مهم جامعه‌ي امروز ماست، نديدن جوانان كمي ظلم بود و نوعي خودخواهي و محافظه‌كاري براي من محسوب مي‌شد. اين حوزه براي كسي مانند من كمي خطرناك بود. فيلم قبلي‌ام هم از همين جنس بود. با اين‌كه منتقدين خيلي فيلم را نپسنديدند اما مردم آن را خيلي دوست داشتند. اصولا در دوراني هستيم كه آرماني‌حرف زدن نوعي خارج‌زدن است، در هر صورت با شرايط و تحولاتي كه رخ داده بود، اصرار داشتم «گزارش يك جشن» را بسازم.

حاتمي‌كيا با بيان اينكه «گزارش يك جشن» فيلم يك‌بار ديدن نيست، ادامه داد: راستش نمي‌دانم چگونه فيلم مي‌سازم كه با چندبار ديدن فيلم لايه‌لايه مفاهيم آن پديدار مي‌شود. بعضي به من مي‌گفتند كه بار اول «گزارش يك جشن» را با اضطراب ديدند اما دفعات بعدي اين‌گونه نبود، متاسفانه اين هم از آفات شهرت من است، چرا كه به شدت زير ذره‌بين هستم. فيلم‌هاي من، فيلم‌هايي است كه وقتي از سينما بيرون مي‌آيي تو را به فكر وا مي‌دارد.

كارگردان «گزارش يك جشن» در پاسخ به اين سوال كه «آيا براي رساندن فيلم به جشنواره‌ي فجر عجله‌ي زيادي داشته است؟» بيان كرد: من اين فيلم را در 64 جلسه فيلمبرداري كردم و براي مونتاژ و صداگذاري خيلي با دقت كار كردم، به‌طور كلي من اصلا اهل تعجيل نيستم.

«گزارش يك جشن» را با تامل ساختم

به گزارش ايسنا، ابراهيم حاتمي‌كيا در ادامه‌ در پاسخ به سوال ديگري مبني بر اين‌كه «آيا به التهاب جامعه در اين فيلم طعنه مي‌زنيد؟» گفت: اين نكته‌ي بسيار ظريفي است و ادب كاركردن من است. در همه‌ي فيلم‌هاي به حوزه‌هايي ورود داشتم كه حوزه‌ي تنش است. هنگام ساخت «از كرخه تا راين» هم همين بحث‌ها هم وجود داشت. اين تنش‌ها و سخنان در «خاكستر سبز»، «برج مينو»، «موج مرده»، «آژانس شيشه‌اي»، «روبان قرمز» و «به رنگ ارغوان» هم ادامه پيدا كرد، اينكه حاتمي‌كيا تمام شده است، از بعد از«كرخه تا راين» وجود دارد. البته همه‌ي اين صحبت‌ها از سر دلسوزي است اما متاسفانه پس از ساخت «گزارش يك جشن» يكي از سايت‌ها، عناوين مانند منافق و نفوذي‌بودن را به من داد. «گزارش يك جشن»، فيلمي است كه با تامل ساخته شده است و نمي‌توانم بگويم مي‌توان شرايط اين يكي دوسال جامعه را پنهان كرد.

از آقا مرتضي ياد گرفتم كه بايد به عمق بروم

وي در ادامه‌ي سخنانش با بيان اين‌كه زبان و سقف پرواز من خواست خودم است، خطاب به طالب‌زاده گفت:زماني شهيد آويني توصيه كردند؛«سلوك نكرده مجتهد نشويد» و اين موقعيت است كه امثال ما داريم. من هميشه گفته‌ام كه مقتدايمان در سينما كيست؟ من هيچ‌وقت دستيار كسي نبودم. منتهي با بال جرياني مانند جبهه و جنگ شروع به كار كردم. از آقا مرتضي ياد گرفتم كه بايد به عمق بروم، شايد در آن شرايط «بو» بگيرم و بعضي دماغشان را بگيرند و از كنار من رد شوند، اما من بايد اين كار را انجام دهم. متاسفانه ما مدافع نداريم و فيلم‌سازي كه عقبه‌اي اين چنيني دارد، هميشه در مذان اتهام است.

من هنوز هم در فيلم‌هايي كه مي‌خواهم از پليس استفاده كنم، مشكل دارم. اصولا بايد بگويم زبان و سقف پرواز من مخصوص به خودم است. در «گزارش يك جشن» سعي كردم توضيح دهم كه شرايط فرهنگي را نبايد امنيتي كرد، چرا كه اگر اين اتفاق بيفتد مشكلات زيادي پديدار مي‌شود.

اين كارگردان سينماي ايران با بيان اين‌كه «من طوري فيلم مي‌سازم كه در رختخوابت هم با خودت دعوا داشته باشي» مدعي شد: هنگام و پس از ساخت «از كرخه تا راين» از طرف جانبازان 500 صفحه نامه مقابل رهبري گذاشتند كه اين فيلم چنين است و چنان است. در «به رنگ ارغوان» هم از بس گفتم به والله و بالله اين فيلم مساله‌ي عميقي در خود دارد، بسيار غصه خوردم. در هر صورت پنج سال طول كشيد تا اين موضوع را فهميدند.

وي تاكيد كرد: قرار نيست ابراهيم حاتمي‌كيا فيلم كهنه بسازد. قرار نيست از من فيلم معمولي ببينيد. من به گونه‌اي فيلم مي‌سازم كه در رختخوابت هم با خودت دعوا داشته باشي. پرواز من پرواز كور است. پرواز با چشم باز كار من نيست.

اگر محافظه‌كار بودم «گزارش يك جشن» را نمي‌ساختم

كارگردان «گزارش يك جشن» با انتقاد از افرادي كه كوركورانه به انتقاد از اين فيلم اخيرش مي‌پردازند، عنوان كرد: يعني چه كه بعضي مي‌گويند فيلم بايد فيلم باشد؟! اين حوزه حوزه‌ي سختي است كه حتي بعضي جرات ندارند صحنه‌هايش را نگاه كنند. من جبهه را هم همين‌گونه ياد گرفتم. اصولا روي اين شكل كاركردن، «آقا مرتضي» بحث مي‌كرد. ما يتيم حوزه‌ي فرهنگي هستيم بايد پشت چه كسي بايستيم؟ كسي نيست. بعضي راحت با هر بي‌ادبي و بي‌اخلاقي رفتار مي‌كنند و صحبت‌هايي را بر زبان مي‌آورند. من اگر محافظه‌كار بودم «گزارش يك جشن» را نمي‌ساختم. من مي‌خواستم حرف خودم را بزنم. بايد بگويم من متعلق به هيچ رنگ، حزب و گروهي نيستم و هرجا اين‌گونه محاسبه‌ام كنند، به اشتباه خواهند رفت.

حاتمي‌كيا ادامه داد: اين حوزه درد‌هايي دارد كه خط‌كشي‌هاي اين‌چنيني در آن نمي‌گنجد. حرف‌هايي را بايد بزنيم كه بحث‌هاي روز است و براي اين جامعه است، پس مدافع ما كجاست؟!

وي با بيان اين‌كه من اپوزيسيون و پوزيسيون نبوده و نيستم تصريح كرد: اصولا من در دايره‌هاي ملتهب فيلم مي‌سازم. در «به رنگ ارغوان» بعضي فكر مي‌كردند و مي‌گفتند كه من مامور وزارت اطلاعات هستم و ديديد كه وزارت اطلاعات جلوي اين فيلم را گرفت. من از اين‌گونه مشورت‌ها كه مدنظر بعضي است نمي‌گيرم. تلويزيون، ماهواره‌ها و مجلات را نگاه مي‌كنم و تحليل خودم را از مسائل مي‌گويم، اما آنچه مي‌گويم از درون نظام است و هميشه هم اين‌گونه خواهد بود. ممكن است به خيلي‌ها بربخورد اما من اپوزيسيون و پوزيسيون نيستم.

نمي‌توانم از وضعيتي كه همسايگانم دارند حرف نزنم

ابراهيم حاتمي‌كيا در ادامه‌ي اين برنامه درباره‌ي بيانيه‌اي اخيرش با چند تن از سينماگران مطرح كشور درباره‌ي تحولات منطقه توضيح داد: اين موضوع غصه من است و شرايط آنها را كاملا مي‌فهمم. اگر امكان داشت كه به كمك برادران و خواهرانمان بروم واقعا اين كار را مي‌كردم. به نظرم اتحاد شومي در حال شكل‌گيري است و من نمي‌توانم از كسي كه در همسايگي من در مضيقه است، حرفي نزنم. در كل «گزارش يك جشن» و اين بيانيه براي يك ذهن است و اصولا من دودوتا چهارتا بلد نيستم و با دلم حركت مي‌كنم.

از اين‌كه جوانان را مقابل هم مي‌بينم غصه مي‌خورم

اولين برنامه «راز» سال 90 با طرح اين سوال كه «يك هنرمند چقدر مي‌تواند اصلاح‌گر باشد و اصولا در اين زمينه چقدر وظيفه دارد» از سوي نادر طالب‌زاده ادامه پيدا كرد كه حاتمي‌كيا در پاسخ به آن اظهار كرد: وقتي از هنر صحبت مي‌كنيم مي‌توان هنري را كه امام (ره) «هنر متعهد» تعريف مي‌كرد، در نظر بگيريم.

ورود من به حوزه‌ي هنر از آنجا بود كه دلم مي‌خواست آرمان‌هايم را متجلي كنم. معلوم است كه پيگيرم حرف‌هايي از بچه‌هاي اين مملكت را بزنم. در حال حاضر مي‌بينم جامعه‌اي جوان داريم و بايد از جوان حرف زد. من از اين‌كه جوانان را بعضا مقابل هم مي‌بينم، غصه مي‌خورم و گاهي به گريه مي‌افتم. «گزارش يك جشن» وقتي شكل مي‌گيرد كه جواناني به بهانه‌ي ازدواج دور هم جمع مي‌شوند و من مي‌خواهم بگويم كه اگر فضا را امنيتي كنيم اين‌گونه فضاها مي‌تواند به مسائل ديگري كشيده شود.

كارگردان «از كرخه تا راين» در ادامه‌ي سخنانش در پاسخ به اين سوال كه «چقدر نياز است نيروهاي فرهنگي در كنار نيروهاي امنيتي قرار گيرند»، بيان كرد: من معتقدم كه نيروهاي امنيتي بايد كار خود را انجام دهند، زماني به آقاي يونسي ـ وزير اطلاعات وقت ـ گفتم كه كار شما پنهان‌كردن فضايي است كه داريم و كار ما عيان‌كردن آن. به نظرم آقا مرتضي بهترين جمله را در اين زمينه به كار برده است. او گفت: «اي برادر كار تو پنهان‌كردن است و كار من عيان‌كردن». در هر صورت دو ماموريت متفاوت داريم. مامور نظامي بايد كار خودش را انجام دهد و كسي نبايد مزاحم او شود، اما من مي‌گويم در بعضي از جاها ساختار نبايد دست آنها باشد، مانند حوزه‌ي فرهنگي.

وي ادامه داد: البته آنها در شرايط خودشان بايد ساز و برگ‌هاي خودشان را همراه داشته باشند. پليس بدون باتوم و اسلحه كه معنا ندارد، اما در حوزه‌ي فرهنگي اين‌گونه نيست. در حوزه‌ي حجاب هم چنين مسائلي هم مطرح شد كه بحث امنيتي و پليسي كارآيي ندارد. من مي‌گويم افرادي كه دستشان تفنگ است جاي خود؛ اما اشتباه هنگامي است كه آنها به حوزه‌هاي فرهنگي وارد شوند.

حاتمي‌كيا در ادامه يادآور شد: دعوا از آنجا شروع شد كه در زمان جبهه به ما مي‌گفتند كه با دوربين به اينجا برو و به اينجا نيا. حالا كه جنگ تمام شده در شهر هم به ما مي‌گويند به اين خيابان و آن خيابان برو. بايد موقعيت‌ها تعريف شود. اين مانند خانواده‌ بسته‌اي است كه وقتي عضوي از آن به جامعه وارد شود تمام شاكله‌ي آن بهم مي‌ريزد. الان به نظرم آدم‌هاي استخوان‌دار فرهنگي كم هستند كه بحث جدي كنند و حرف‌هايشان هم تاثير داشته باشد.

خودم را نمي‌بخشم كه فيلمم بيننده را نااميد كند

به گزارش ايسنا، ابراهيم حاتمي‌كيا در توضيح سخن طالب‌زاده كه «گزارش يك جشن» را فيلمي با نشاط توصيف كرده بود، گفت: من خودم را نمي‌بخشم فيلمي بسازم كه بيننده‌اش را نااميد كند. اصلا من كه هستم كه در اين جهان هستي بگويم كه اين جهان ابري است و هيچ روزنه‌اي باز نخواهد شد؟ به نظرم اين خيلي بي‌انصافي است كه بگويم كه هيچ اميدي نيست و نمي‌توان حرف زد پس بايد از كشور خارج شد و به آن طرف آب رفت.

وي با بيان اينكه غصه‌ام كشورم است، ابراز عقيده كرد: اين نظام بايد اصلاح شود. اگر فضا امنيتي شود، فيلمي مانند «به رنگ ارغوان» پنج سال توقيف مي‌شود. همه ما از درون هستيم و سوخته‌هاي درون محسوب مي‌شويم.

حاتمي‌كيا ادامه داد: بعد از «گزارش يك جشن» مي‌خواستم چمران را بسازم و فيلمنامه‌ي آن را هم تمام كرده بودم، اما پس از اين‌كه «گزارش يك جشن» ديده شد به من مي‌گويند كه «آقا ما فكر كرديم و ديديم كه براي ساخت فيلم چمران مشكلات مالي داريم». آقاي تهيه‌كننده‌ي دولتي، فكر مي‌كني من چمران را از دست تو مي‌گيرم؟!

وي تاكيد كرد:ساخت فيلم «چمران» را دوست دارم و آرزويم است. چه كنم كه فضا، فضايي است كه حرف‌زدن از اين‌ افراد بوي نا مي‌دهد؟ والله هويت ما از جبهه‌ها ريشه مي‌گيرد. هنوز آب‌هاي زمزم ما در آن گوشه است. البته اين به آن دليل نيست كه اين مساله براي عده‌اي نان‌داني شود.

ابراهيم حاتمي‌كيا با بيان اين‌كه بحث‌هاي ما فراتر از بحث‌هاي سياسي و جناحي است تصريح كرد: اعتقادم اين است كه اين خيمه‌اي كه در برنامه‌ي «راز» زده شده است، وقتي من فيلم‌ساز مي‌آيم نبايد درمورد تكنيك فيلم‌سازي با من بحث شود. اين‌جا بايد بيان درد‌هايي باشد كه ما را دور هم جمع مي‌كند، درد‌هايي كه فراتر از بحث‌هاي سياسي و جناحي است، حالا ممكن است يكي در اين خيمه در حوزه‌ي سياسي باشد، يكي در حوزه‌ي سينما و ديگري در حوزه‌ي اجتماعي.

اين كارگردان در پايان سخنانش گفت: بعضي مي‌گويند تو يك «فرصت‌» داري و آن فرصتي كه دوستان مي‌گويند، مسووليت سنگيني به گردن من است. من از آن فرصت چه استفاده‌ي سوئي كردم؟ معتقدم افرادي كه به برنامه‌ي «راز» مي‌آيند بايد «درد» داشته باشند، نه از سر «دل درد» و پرخوري حرف بزنند.

به گزارش ايسنا، پخش بخش‌هايي از «گزارش يك جشن» و برنامه‌ي «روايت فتح» از ديگر بخش‌هاي برنامه‌ي «راز» بود.