تاریخچه‌ی تعیین سرنوشت بازی با ضربات پنالتی، دویچه وله

شامگاه یکشنبه (۲۲ ژوئن) در آخرین دیدار یک‌چهارم نهایی فوتبال جام ملت‌های اروپا، اسپانیا تیم ملی ایتالیا را در ضربات پنالتی مغلوب کرد. آیا می‌دانید ایده‌ی تعیین سرنوشت بازی توسط ضربات پنالتی در چه زمانی متولد شده است؟

تعیین سرنوشت بازی با ضربات پنالتی، پایانی پرهیجان و دراماتیک در رقابت‌‌های فوتبال است. در جریان آن، هم قهرمانان زاده می‌شوند و هم ناکامان. ایده‌ی ضربات پنالتی برای تعیین نتیجه‌ی مسابقه، از یک داور آلمانی فوتبال به نام «کارل والد» است.

وی که زاده‌ی ایالت بایرن (باواریا) است، اکنون ۹۰ سال سن دارد و برای نخستین بار در سال ۱۹۷۰ با ایده‌ی خود، جهان فوتبال را دگرگون ساخت. کارل والد هنوز از ایده‌ی پیشنهادی خود احساس غرور می‌کند و می‌گوید: «تنها از این طریق می‌توان برنده‌ی مسابقه را ورزشکارانه تعیین کرد».

راه حل عادلانه و ورزشی

تا پیش از این قاعده، گاه مسابقات حساسی را که به تساوی می‌انجامیدند، پس از ۴۸ ساعت تکرار می‌کردند. این کار از نظر سازماندهی مساله‌ساز بود. سپس ایده‌ی تعیین برنده با قرعه‌کشی یا چرخش سکه (شیر یا خط) به میان آمد که بیشتر راه‌حلی اضطراری و غیرورزشی بود. کارل والد معتقد است: «این که پیروزی نبود. هیچ ارزشی نداشت چون عادلانه نبود. من دنبال یک راه حل ورزشی بودم».

کارل والد، پروانه‌ی داوری خود را در سال ۱۹۳۶ به دست آورد. وی پس از آن در طی چهل سال بیش از هزار بازی را سوت زد. هنگامی که ایده‌ی خود را با اتحادیه‌ی فوتبال بایرن در میان گذاشت، نخست با مخالفت مقامات این اتحادیه روبه‌رو شد.

ولی کارل والد دست از تلاش برنداشت و در سال ۱۹۷۰ قاعده‌ی تازه را رسما پیشنهاد کرد. البته هدف او متقاعد ساختن مقامات فوتبال محلی بود، ولی ایده‌ی او به سرعت گسترش یافت. نخست فدراسیون فوتبال آلمان و سرانجام فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) این قاعده را پذیرفتند. بدین‌سان نام کارل والد در تاریخ فوتبال ثبت شد.

آلمان نخستین قربانی بزرگ

ضربات پنالتی برای تعیین سرنوشت بازی، نخستین بار در جام ملت‌های اروپا در سال ۱۹۷۶ به کار گرفته شد و شگفت‌آور این‌که تیم ملی فوتبال آلمان، نخستین قربانی بزرگ این قاعده بود. در دیدار نهایی آن دوره از مسابقات که در بلگراد پایتخت، یوگسلاوی سابق، برگزار شد، تیم ملی فوتبال چکسلواکی توانست در ضربات پنالتی بر آلمان غلبه کند.

اولی هوئنس، مدیر کنونی تیم فوتبال بایرن مونیخ، بازیکن ناکامی بود که در آن دیدار توپ را از روی نقطه‌ی پنالتی به آسمان بلگراد شلیک کرد. کارل والد می‌گوید: «آن موقع دلم برای اولی هوئنس سوخت، ولی با این حال احساس غرور می‌کردم که قاعده‌ی پیشنهادی من در یک چنین مسابقه‌ی مهمی به کار گرفته می‌شود».

در عوض تیم ملی آلمان توانست در دیدار نیمه‌نهایی جام جهانی سال ۱۹۸۲ در اسپانیا، در ضربات پنالتی بر فرانسه غلبه کند و به دیدار نهایی راه یابد. تا کنون حتا دوبار قهرمان فوتبال جهان با ضربات پنالتی تعیین شده است. در سال ۱۹۹۴ در آمریکا، برزیل با ضربات پنالتی بر ایتالیا غلبه کرد و در سال ۲۰۰۶ این ایتالیا بود که توانست حریف خود فرانسه را با ضربات پنالتی شکست دهد و قهرمان جهان شود.

امروزه تعیین سرنوشت بازی با ضربات پنالتی عادی شده، ولی از هیجان آن ذره‌ای کاسته نشده است. این قاعده در طی سال‌های گذشته هیچ تغییری نکرده است. نخست پنج بازیکن از هر تیم برای ضربات پنالتی تعیین می‌شوند و اگر باز هم نتیجه مساوی ماند، ضربات پنالتی آن‌قدر ادامه می‌یابند تا برنده تعیین گردد. و نکته‌ی آخر این‌که کارل والد، مبتکر این قاعده، خود هرگز ضربه‌ی پنالتی نزده است. او علیرغم عشق به فوتبال، بازیکن موفقی نبود و به ناچار به داوری روی آورد.

رادیو دویچه وله